Kazimierz III Wielki
Urodzony w 1310 roku, syn Władysława Łokietka i księżniczki wielkopolskiej Jadwigi. Objąwszy rządy po śmierci ojca w 1333 roku koronował się w Krakowie. Główną uwagą poświęcił wzmocnieniu wewnętrznej organizacji państwa poprzez reformy wojskowe, skarbowe i prawne, rozwój gospodarczy i kulturalny (założenie uniwersytetu w Krakowie w 1364 r.). Doprowadził do wzrostu znaczenia politycznego Polski na arenie międzynarodowej (krakowski zjazd monarchów w 1364 r.). Podwoił terytorium państwa (odzyskanie Kujaw i ziemi dobrzyńskiej, przyłączenie Rusi Czerwonej), rezygnując zarazem z odzyskania Śląska i Pomorza. Pozbawiony męskich potomków, zapewnił następstwo siostrzeńcowi, Ludwikowi Węgierskiemu. Zmarł w 1370 roku, zwłoki jego spoczęły na Wawelu.
1333 - Śmierć Władysława Łokietka. Panowanie Kazimierza Wielkiego (do 1370);
1335 - Zjazd w Wyszehradzie: zrzeczenie się przez Jana Luksemburskiego praw do korony polskiej;
1337 - Zjazd w Inowrocławiu: Pomorze pozostaje w rekach Krzyżaków, część Kujaw wraca do Polski;
1339 - Układ w Wyszehradzie: w razie śmierci Kazimierza Wielkiego bez pozostawienia męskiego potomka tron Polski obejmie król Węgier Karol Robert lub jego syn. Sąd papieski bezskutecznie nakazuje Krzyżakom zwrot Pomorza i innych ziem. Najstarsza polska książka spisana na papierze ( w kapitule katedralnej w Krakowie, dotychczas na pergaminie);
Inkorporacja lennego Sieradzkiego z ziemią wieluńską.
1340 - Wyprawa na Ruś Halicką, zdobycie Lwowa przez Kazimierza Wielkiego. Najazd Litwinów na Mazowsze;
1342 - Początek budowy gotyckiej katedry w Gnieźnie;
1343 - Pokój kaliski z Krzyżakami: zrzeczenie się przez Kazimierza Wielkiego Pomorza w zamian za Kujawy i ziemię dobrzyńską. Budowa kościoła Mariackiego w Gdańsku (do 1502);
Odzyskanie na mocy pokoju kaliskiego przez Polskę - Kujaw i ziemi dobrzyńskiej (lenno). Przyłączenie do Polski Wschowy.
1344 - Wyprawa na Ruś: wcielenie ziemi sanockiej i przemyskiej do Królestwa Polskiego;
Przyłączenie do Polski ziemi przemyskiej.
1345 - Walki polsko-czeskie, zakończone rozejmem;
1346 - Statuty Kazimierza Wielkiego (wiślicki, biorący w obronę chłopów, i piotrkowski), porządkujace prawo. Budowa Kościoła Mariackiego w Krakowie w dzisiejszej postaci (przed, korpus 1392-1397, koniec 1592);
1348 - Pokój polsko-czeski w Namysłowie;
1349 - Wyprawa na Ruś Halicko-Włodzimierską, włączenie do Polski Lwowa, Halicza, Chełma, Brześcia i Włodzimierza. Konflikt z Litwą w związku z podbojem ziem ruskich;
Przyłączenie do Polski ziemi lwowskiej.
1350 - Potwierdzenie układu o sukcesji (z 1339) przez nowego króla Węgier - Ludwika Wielkiego. Najazdy Litwinów;
1351 - Książęta mazowieccy uznają się lennikami Kazimierza Wielkiego. Kościół NMP w Toruniu (II poł. XIV w.). Kolegiata w Wiślicy (III ćw. XIV w.). Kościół św. Elżbiety we Wrocławiu;
Przyłączenie do Polski części Mazowsza - ziem: płockiej, zakroczymskiej i wiskiej oraz zhołdowanie reszty Mazowsza.
1352 - Konfederacja w Wielkopolsce (do 1353);
Inkorporacja do korony lennego Łeczyckiego i ziemi dobrzyńskiej. Zhołdowanie Wołynia Krzemienieckiego.
1353 - Ziemie: łęczycka i dobrzyńska wcielone do Korony;
1355 - Ludwik I Wielki obiecuje (w Budzie) rezygnację z nadzwyczajnych podatków w razie objęcia tronu w Polsce;
1356 - Układ o przyjaźni z cesarzem Karolem IV Luksemburskim, potwierdzenie przynalezności Śląska do Czech. Utworzenie przez Kazimierza Wielkiego na zamku krakowskim Sądu Wyższego Prawa Niemieckiego (wsie i miasta lokowane na prawie niemieckim nie muszą odwoływać się do Magdeburga);
Oddanie Czechom ziemi namysłowskiej.
1358 - Konflikt Kazimierza Wielkiego z wojewodą poznańskim Maćkiem Borkowicem, zakończony skazaniem Borkowica na śmierć głodową w lochu. Rozejm z Litwą (do 1364);
1360 - Rzeźba "Madonna ze Skalbmierza" (do 1370). Rzeźba "Pieta z Lubiąża";
1363 - Kielich mszalny z kolegiaty w Kaliszu;
1364 - Założenie Akademii Krakowskiej. Zjazd monarchów w Krakowie. Uczta u Wierzynka. Fundacja przez Kazimierza Wielkiego zamku w Będzinie;
Założyciele Wszechnicy Jagiellońskiej.
Uczta u Wierzynka.
Inkorporacja do Korony zhołdowanego Inowrocławskiego. Rozszerzenie władztwa litewskiego na Rusi. Łużyce Dolne w rękach księcia świdnicko-jaworskiego Bolka II.
1366 - Wyprawa na Ruś w celu jej ostatecznego opanowania;
Zhołdowanie przez Polskę księstw: Bełskiego, Chełmskiego, Włodzimierskiego i Zachodniego Podola. Przyłączenie ziemi trembowelskiej.
1368 - Statut Kazimierza Wielkiego dla salin bocheńsko-wielickich. Zegar mechaniczny na wieży wrocławskiego ratusza;
Przyłączenie do Polski Wałcza i Drahimia. Przyłaczenie Łużyc Dolnych do Czech. Wyodrębnienie na Pomorzu Zachodnim Księstwa Słupskiego.
Mieszczanie za czasów Kazimierza III Wielkiego
1370 - Śmierć Kazimierza Wielkiego. Panowanie Ludwika Węgierskiego (do 1382). Pierwsza polsko-węgierska unia personalna. Urodził sie Paweł Włodkowic (zm. 1435), prawnik, rektor Akademii Krakowskiej w latach 1414 - 1415;
Kazimierz Słupski w zapisie otrzymuje: Wałcz, Drahim, Bydgoszcz, Kruszwica, ziemia dobrzyńska. Wyznaczenie lenna dla księcia Władysława Opolczyka - ziemia wieluńska i rejon Częstochowy. Utrata Włodzimierza Wołyńskiego na rzecz Litwy. Usamodzielnienie się całego Mazowsza.
