Konrad I Mazowiecki
Urodzony około 1187 roku młodszy syn Kazimierza Sprawiedliwego I Heleny księżniczki znoimskiej. W 1202 roku na podstawie umowy ze swym starszym bratem Leszkiem Białym objął Mazowsze i Kujawy. Nękany ciągłymi najazdami Prusów, gdy nie przyniosły rezultatu organizowane przeciw nim wyprawy krzyżowe książąt polskich, sprowadził do obrony granic Mazowsza w 1226 roku zakon krzyżacki i nadał mu jako lenno ziemię chełmińską i Nieszawę. Po śmierci Leszka Białego rozpoczął walkę o sukcesję po nim, udało mu się jednak tylko przejściowo opanować Kraków w 1229 roku i ponownie w latach 1241 - 1243. Zmarł w 1247 roku w trakcie przygotowań do kolejnego najazdu na stolicę Małopolski.
1229 - Uwięzienie w Płocku Henryka Brodatego przez Konrada Mazowieckiego. Atak Władysława Odonica i Konrada Mazowieckiego na Wielkopolskę. Panowanie Konrada Mazowieckiego (do 1230, 1241 - 1243);
1230 - Odzyskanie Lubusza przez synów Henryka Brodatego. Lokacja Poznania (ponowna w 1253). Na Śląsku urodził się Witelo (ok., zm.1280). filozof, przyrodnik, matematyk, autor dzieła "Perspectiva", uważanego za podręcznik optyki;
Z ciekawostek: „Grzymisława i Bolesław Wstydliwy” Jana Matejki.
Po śmierci Leszka Białego w czasie sporów o piekę nad małoletnim Bolesławem. Konrad Mazowiecki, jakkolwiek obiecał bronić Grzymisławy i jej syna, wciągnął ją w zasadzkę i następnie wtrącił wraz z synem do więzienia w Czersku a potem w Sieciechowie.
Już na początku 1233 roku, korzystając z nieobecności Henryka Brodatego zaangażowanego w wojnę w Wielkopolsce, zaprosił nieświadomą podstępu Grzymisławę i jej siedmioletniego syna na zjazd. Kronika wielkopolska podaje, że miało to być poufne spotkanie, jakoby w celu omówienia spraw państwa. Z kolei Długosz poświęcił sporo miejsca pobudkom księcia, który „bolejąc ciężko nad tym, że bratanek wyrywa się spod jego opieki i że pozbawia go dochodów, do których przywykł”, zwabił nikczemnie bratową i bratanka, aby ich uwięzić.
1241 - Pierwszy najazd mongolski (plemię Tatarów), klęska w bitwie pod Legnicą (śmierć Henryka Pobożnego). Panowanie Konrada Mazowieckiego (do 1243);
Medal Henryk II Pobożny - Bitwa pod Legnicą 1241
Średnica: 70mm
Waga: 137 g
Materiał: brąz
Awers: Popiersie trzy czwarte w lewo z orłem sląskim. W otoku napis: Henryk II Pobożny – 1191 – 9.IV.1241.
Rewers: Scena bitwy. W tle zamek warowny. Poniżej znak TWO i data: 19-94. U dołu, w otoku napis: BITWA POD LEGNICĄ – 9 KWIETNIA 1241.
Sygnowany na R: spleciony monogram.
Projektowali i wykonali: Rosana i Andrzej Nowakowscy.
Nakład: 800 sztuk.
Emitent: Towarzystwo Wiedzy Obronnej Warszawa.
 |
 |
MEDAL - ŚW. JADWIGA I HENRYK POBOŻNY - 740 ROCZNICA BITWY POD LEGNICĄ
ŚW. JADWIGA ODNAJDUJE ZWŁOKI SYNA HENRYKA
Według jednej z wersji Henryk Pobożny został schwytany, a ścięty dopiero po wzięciu do niewoli. Głowę Henryka najeźdźcy uwieźli ze sobą, ponoć po to, by okazać ją swoim wodzom, których zagony pustoszyły wtedy Węgry. Obdarte ze zbroi i odzieży ciało bohatera odnalazły po bitwie matka i żona, rozpoznając je po znaku szczególnym - sześciu palcach u jednej ze stóp.
Medal Henryk II Pobożny, 1986, seria królewska, wybity w Mennicy Warszawskiej według projektu W. Korskiego.
Wydane nakładem PTAiN.
Aw: Św. Jadwiga i Henryk Pobożny.
Rw: 745 rocznica bitwy pod Legnicą 1241-1986.
Miedź, średnica 70 mm, waga 175 g
Jest to chwila - gdy po napadzie Tatarów i spustoszeniu całej prawie Polski - obecni opłakują zgon Henryka Pobożnego księcia wrocławskiego, który zginął na polu bitwy pod Legnicą, a z nim kwiat rycerstwa. Piersiami swymi zasłaniali zagrożoną Ojczyznę, ratowali zdobycze pracy pokoleń od ostatecznej zagłady. Złączyła śmierć dzielnego księcia śląskiego, marzącego o królewskiej koronie w zjednoczonej Polsce - z poprzednikiem przyszłych zajadłych jej wrogów - Wielkim Mistrzem krzyżackim. Miasta w ruinie - wsie wyludnione - żałoba ogólna - oto treść obrazu.
W katedrze wrocławskiej stoją mary bohaterów.
Chwile pogrzebowych uroczystości. W trumnach zwłoki Henryka śląskiego - Wielkiego Mistrza Poppona V. Ostierna i Bolesława morawskiego, nad nimi sztandary z godłami dzielnic Polski. Św. Jacek Odrowąż odprawia nabożeństwo - usługuje mu błog. Czesław. Biskupi: krakowski Prandota, wrocławski Tomasz i arcybiskup gnieźnieński Fulko - odmawiają modlitwy nad zmarłymi. Cały obraz oddaje tę chwilę żałobnego nastroju i rozpaczy. Św. Jadwiga śląska, matka Henryka - leży krzyżem. Żona jego, Anna, z dziećmi klęczy pochylona pod ciężarem żalu. Konrad mazowiecki, przyszły burzyciel spokoju wśród krewniaków, stoi oparty o balustradę, przy nim opłakuje śmierć syna Klemens z Ruszczy, kasztelan krakowski. W stallach święte: Gertruda, Salomea i Bronisława - a po stopniach stall schodzi młody Przemysław przyszły Odnowiciel Polskiej Korony.
Freski Kuźmy Damiana Asama z 1733 „Odnalezienie i wywyższenie Krzyża”. Kościół św.Jadwigi w Legnickim Polu.
Na główny fresk składa się cykl scen tak zaaranżowanych, aby - poprzez analogie - poległego w bitwie pod Legnicą księcia Henryka, można było włączyć w poczet rycerstwa krzyżowego. Scena główna fresku - odnalezienie Krzyża Św. przez św. Helenę. W tej scenie odnajdujemy monarchów XVIII wiecznej Europy. Są tu również mniej lub bardziej ukryte sceny alegoryczne. Znajdziemy tu też węża miedzianego ze starotestamentowej przepowiedni o męce Chrystusa. Krzyżowi oddają chwałę i pokłon wielcy tego świata. W obrzeżu widzimy Maryję z Dzieciątkiem depczącą węża, sceny burzenia pogańskiej świątyni bogini Wenus i szereg epizodów z pracy misyjnej benedyktynów. Nad emporą organową wyobrażone jest, w myśl historii Jana Długosza, pobojowisko bitwy legnickiej, gdzie św. Jadwiga wręcza benedyktynom relikwie drzewa Krzyża Świętego.
„Legnickie Pole – pobenedyktyński zespół klasztorny” został uznany za Pomnik Historii rozporządzeniem Prezydenta RP z 14 kwietnia 2004 roku. Tradycja średniowieczna wiąże początki Legnickiego Pola z odnalezieniem na pobojowisku zwłok Henryka przez jego matkę księżną Jadwigę (późniejszą świętą). Dla uczczenia pamięci syna ufundować ona miała kościół oraz klasztor, w którym osadziła benedyktynów z czeskich Opatowic.
Rozpad państwa Henryków Wrocławskich. Krakowskie złączone z Mazowszem przez Konrada I Mazowieckiego. Usamodzielnienie się Sandomierszczyzny za Bolesława V Wstydliwego. Wielkopolska we władaniu książąt z miejscowej linii Piastów. Przyłączenie ziemi słupskiej do Pomorza Wschodniego.
1242 - Powstanie Prusów przeciw Krzyżakom (po stronie zakonu - Konrad Mazowiecki), wspierane przez księcia Świętopełka;
1243 - Bitwa pod Suchodołem - zbuntowane rycerstwo popierające Bolesława Wstydliwego pokonuje siły Konrada Mazowieckiego. Panowanie Bolesława Wstydliwego (do 1279). Lokacja Szczecina (ponowna w 1245);
Bolesław V Wstydliwy łączy Krakowskie z Sandomierszczyzną. Krzyżacy w Prusach zajmują tereny do Łyny. Powrót kasztelanii Wyszogrodzkiej do Kujaw.
