Bolesław III Krzywousty

 

Bolesław III Krzywousty (1102-1138)

 

Urodzony w 1086 roku, młodszy syn Władysława Hermana i jego drugiej żony Judyty, księżniczki czeskiej. Rozgromiwszy siły brata Zbigniewa w 1108 roku uzyskał pełnię władzy. W 1109 roku odparł zwycięsko najazd cesarza Henryka V. Po ułożeniu pokoju z Niemcami (1113 r.) i Czechami (1114 r.) przywrócił polskie panowanie nad Pomorzem Wschodnim i Ziemią Lubuską, podporządkował też Polsce księstwo zachodniopomorskie. Zreorganizował administrację państwową oraz wzmocnił organizację kościelną. Niekorzystna sytuacja międzynarodowa Polski skłoniła Bolesława do złożenia w 1135 roku hołdu cesarzowi. W 1138 roku ogłosił dokument zwany tradycyjnie "testamentem", w którym podzielił kraj pomiędzy synów ustanawiając zasadę senioratu (zwierzchnictwo najstarszego w rodzie). Zmarł w 1138 roku.

 

 

 

 

Ważniejsze wydarzenia:

 

1102 – Śmierć Władysława Hermana. Podział państwa pomiędzy jego synów: Zbigniewa i Bolesława (Krzywoustego). Panowanie Bolesława (do 1107 - wspólnie ze Zbigniewem, a do 1138 samodzielnie);

1103 – Sojusz z Rusią Kijowską. Spustoszenie Śląska przez Czechów. Łupieska wyprawa Bolesława Krzywoustego na Kołobrzeg;

1105 – Przymierze z Węgrami;

1107 – Wygnanie Zbigniewa przez Bolesława Krzywoustego;

1108 – Wyprawa Bolesława Krzywoustego na Czechy oraz na ziemie Pomorzan;

1109 – Wielka wyprawa cesarza Henryka V na Polskę. Obrona Głogowa. Zwycięstwo na Niemcami w bitwie na Psim Polu pod Wrocławiem;

 

 

Prace autorskie konkursu „900 lat obrony Głogowa 1109 – 2009” w kategorii szkół. Międzynarodowa Wystawa Filatelistyczna „Głogów 2009”.

 

 

 

 

 

 

Medal Bolesław Krzywousty - Obrona Głogowa 1109, 1988

Medal:
Bolesław III Krzywousty 1085 - 1138
Bitwa na Psim Polu k. Głogowa sierpień - wrzesień 1109
Towarzystwo Wiedzy Obronnej 1988
Średnica: 70 mm

Autor:  Anna Beata Wątróbska-Wdowiarska

 

 

 

 

 

Odzyskanie części ziemi Gołęszyców (rejon Raciborza).

 

1112 – Powrót do kraju Zbigniewa na mocy porozumienia z bratem. Uwięzienie i oślepienie go z rozkazu Bolesława Krzywoustego. Śmierć Zbigniewa. Kronika polska (Cronicae et gesta ducum sive principum Polonarum) Galla Anonima (ok., do 1116);

 

 

 

 

Pielgrzymi u Piasta

 

 

Polacy ofiarują Piastowi koronę królewską

 

 

 

Uczta Popiela. Żona Popiela Ryksa truje krewniaków

 

Na postrzyżyny synów złego władcy Popiela w Gnieźnie przybywają dwaj niezaproszeni goście, którzy zostają natychmiast wyrzuceni. Trafiają oni do chaty Piasta i Rzepki, którzy przyjmują ich w gościnę, mimo tego, iż są ubodzy. Zdarza się cud - z uczty u Popiela znika jedzenie, natomiast w domku Piasta pomnaża się ono. Piastowi wkrótce rodzi się syn, któremu nadają imię Siemowit. Kariera Siemowita wynosi go na godność polskiego władcy, zaś Popiel wkrótce ginie w swojej wieży - zjedzony przez myszy. Siemowit jest władcą dobrym, tak jak i jego syn Lestek, a po nim Siemomysł. Siemomysłowi rodzi się syn imieniem Mieszko. W relacji Galla śmierć Popiela nie znajduje wszakże pełnego uzasadnienia. Był to bowiem według niego władca przystępny, który "nie uważał sobie za ujmę wejść do chaty swojego wieśniaka". Należało zatem wymyślić jego zbrodnie, które do tego stopnia winny rozsierdzić Pana Boga, że nasłał na niego krwiożercze myszy. Zadania tego podjęli się Wincenty Kadłubek i autor Kroniki Wielkopolskiej. Pisali oni, że otruł on swoich braci i za ten właśnie czyn ukarany został haniebną śmiercią. I dopiero w tym ujęciu "mysia historia" uzyskuje swoje właściwe przesłanie.

 

1113 – Walki Bolesława Krzywoustego o przyłączenie do Polski Pomorza Zachodniego. Zdobycie Wyszogrodu i Nakła. Pielgrzymka pokutna Bolesława Krzywoustego na Węgry i do grobu św. Wojciecha w Gnieźnie;

1114 – Wsparcie zbrojne przez Bolesława Krzywoustego czeskiego księcia Sobiesława w walce z jego bratem Władysławem. Zrzeczenie się przez Władysława praw do trybutu Śląska.

1116 – Podbój Pomorza (do 1122);

 

 

 

Odzyskanie Pomorza Wschodniego.

 

1117 – Bunt wojewody Skarbimira przeciwko władzy książęcej, zakończony jego oślepieniem;

1118 – Romańska krypta św. Leonarda na Wawelu;

 

 

1120 – Początek budowy kolegiaty św. Piotra w Kruszwicy (do 1140);

 

Kolegiata pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kruszwicy wzniesiona została na skarpie, po wschodniej stronie Gopła, naprzeciw pola gdzie - według podania - znajdowała się chata legendarnego Piasta. Niektóre źródła wiążą powstanie świątyni (1120 – 1140) z Bolesławem Krzywoustym, a nawet sugerują, jakoby mógł być on jej fundatorem. Jan Długosz podaje, że diecezję w Kruszwicy utworzył już Mieszko I, a pierwszym wśród ośmiu biskupów kruszwickich był Włoch Lucidus. Brak jednak dowodów źródłowych potwierdzających ten zapis, można więc przyjąć, za "Kroniką wielkopolską", że siedzibę biskupstwa przeniesiono tu z Kołobrzegu za panowania Mieszka II. Kruszwica pozostawała stolicą diecezji do przeniesienia jej do Włocławka w 1148 roku. Od tego czasu świątynia pełni funkcję kościoła kolegiackiego, przy którym działa kapituła kruszwicka. Inna z hipotez mówi o jednoczesnym powstaniu biskupstw kruszwickiego i kujawskiego w czasach panowania Bolesława Krzywoustego. To właśnie z powodu swej historii kościół ten jeszcze dziś nazywany bywa katedrą.
Kolegiata w Kruszwicy należy do najlepiej zachowanych zabytków sztuki romańskiej w Polsce.

 

Jednak historycy podają, analizując początki kolegiaty głogowskiej, że to Kapituła kolegiacka w Głogowie należała do pierwszej utworzonej instytucji kościelnej. Kolegiata w Głogowie, ufundowana w 1120 r., jest najstarszą świątynią kolegiacką na Śląsku. Powołana została na terenie rozległej diecezji wrocławskiej, utworzonej w 1000 r., jednej z pierwszych jednostek administracji kościelnej na ziemiach polskich.

 

 

1121 – Wyprawa Bolesława Krzywoustego na Szczecin;

 

 

Podczas kolejnej wyprawy Krzywoustego na Pomorze w 1121r. Wołodar najeżdża Polskę. Zgodnie z kronikami ruskimi celem wyprawy był gród Biecz. Włostowic wówczas pozoruje otwarty bunt przeciw Krzywoustemu i wraz ze swymi ludźmi przyłącza się do Wołodara. Piotr szybko wkrada się w łaski księcia, z którym ucztuje i pije jego wino. Pewnego dnia Wołodar proponuje wspólne polowanie, na co Piotr chętnie się zgadza. Podczas polowania ludzie Włostowica uprowadzają księcia ruskiego, którego zaprowadzili przed oblicze Bolesława Krzywoustego. Władca polski zażądał ogromnego okupu za księcia ruskiego, który w całości trafia do skarbu państwa. Krzywousty chciał oddać pewną część okupu Włostowicowi, jednak ten odmawia jego przyjęcia, za co potem otrzymuje ogromne nadania ziemi.
Wyczyn Włostowica jest potępiany przez Kościół, który zdradę traktuje jako poważny grzech. W ramach pokuty Włostowic miał ufundować aż 70 kościołów i pokutę swoją wypełnia uzyskując przebaczenie.
Po śmierci Krzywoustego Włostowic popadł w konflikt z księciem seniorem Władysławem Wygnańcem, który każe go oślepić.

 

1122 – Uzależnienie całego Pomorza od Polski;

 

 

Uzależnienie całego Pomorza od Polski.

 

1123 – Zorganizowana przez Bolesława Krzywoustego misja chrystianizacyjna Bernarda Hiszpana na Pomorzu;

1124 – Odnowienie biskupstwa kruszwickiego z siedzibą we Włocławku i podporządkowanie mu Pomorza Gdańskiego. Zorganizowana przez Bolesława Krzywoustego wyprawa misyjna Ottona z Bambergu na Pomorze;

 

Biskup Otto z Bambergu w 1124 r.  wkroczył na terytorium Pomorza w otoczeniu zbrojnej eskorty. Jego pierwsza wyprawa misyjna trwała kilka miesięcy. Odwiedził najważniejsze pomorskie miasta. Występował z całą okazałością, otoczony świtą, z drogocennymi rekwizytami, w zdobionych bogato szatach liturgicznych, nauczał na centralnych placach. Groźbą i perswazją przekonywał lokalne wiece, starszyznę i pospólstwo do odstąpienia od pogaństwa i przyjęcia chrześcijaństwa. Chrzcił ludność, burzył świątynie i niszczył przedmioty kultu pogańskiego, inicjował budowę pierwszych kościołów. W jednych miastach uzyskiwał łatwo akceptację w innych natrafiał na opór.

 

 

1128 – Najazd księcia pomorskiego Warcisława na Mazowsze. Druga misja Ottona z Bambergu na Pomorzu;

1129 – Sojusz Bolesława Krzywoustego z Danią i Szwecją przeciwko księciu pomorskiemu Warcisławowi i królowi niemieckiemu Lotarowi III;

1131 – Bulla papieża Innocentego II, uznająca zwierzchnictwo Magdeburga nad diecezją poznańską;

1132 – Interwencja dynastyczna Bolesława Krzywoustego na Węgrzech, zakończona klęską w bitwie nad Sajó. Cztery najazdy (do 1134) księcia czeskiego Sobiesława na Śląsk;

1133 – Wyrok papieski, ustanawiający zwierzchnictwo Magdeburga nad Kościołem w Polsce (odwołany na skutek interwencji Bolesława Krzywoustego);

1135 – Hołd lenny Bolesława Krzywoustego, złożony cesarzowi Lotarowi III z Pomorza Zachodniego i Rugii;

1136 – Bulla gnieźnieńska Innocentego II zwana złotą bullą języka polskiego (pierwsze zapisane polskie słowo ok. 400 nazw osób i miejscowości), podkreślająca niezależność Koscioła w Polsce;

1137 – Pokój z czeskim księciem Sobiesławem;

1138 – Podział Polski na dzielnice (do 1320) na mocy testamentu Bolesława Krzywoustego. Śmierć księcia. Panowanie Władysława Wygnańca (do 1146);

 

 

Testament Bolesława III Krzywoustego: