Według Wikipedii - Dewiza – jest to krótkie zdanie definiujące ogólną zasadę postępowania osoby lub rodu osób, organizacji lub instytucji, wyrażone najczęściej w języku narodowym lub po łacinie. Oprócz rodów, w których dewiza rodowa obejmowała członków rodu, dewizy najczęściej mają organizacje, jak państwa, miasta, uczelnie, siły zbrojne i ich części, instytucje państwowe, ordery, stowarzyszenia i inne.
Tradycja umieszczania na sztandarach słów stanowiących motto dla każdego żołnierza wywodzi się od roku 1705, kiedy król August II Mocny ustanowił Order Orła Białego, najwyższe polskie odznaczenie. Na jego insygniach znalazły się słowa: „Pro Fide, Rege et Lege” (Za Wiarę, Króla i Prawo). Na orderze noszonym przez monarchę była już inna wersja dewizy: Pro Fide, Grege et Lege” (Za Wiarę, Naród i Prawo).
Numizmat – Krzyż Orderu Orła Białego wybity w Mennicy Polskiej S.A.
Awers: Centralnie Order Orła Białego z czasów Augusta II; na obrzeżu półkolami napisy: ORDER (u góry) oraz ORŁA BIAŁEGO (u dołu).
Rewers: Wokół ozdobny wieniec roślinny składający się z dwóch gałązek splecionych u dołu żetonu; u góry pomiędzy gałązkami korona; centralnie w poziomie, w czterech wierszach, tekst pierwszej zwrotki Hymnu Polski - "Mazurka Dąbrowskiego": Jeszcze Polska nie zginęła, / Kiedy my żyjemy. / Co nam obca przemoc wzięła, / Szablą odbierzemy.; w dolnej części żetonu rok emisji w poziomie: 2009 oraz pod nim napis - MET i znak mennicy warszawskiej.
Tworzywo / metal: miedzionikiel
Stempel: lustrzany
Średnica (mm): 27 mm
Ilość: 1000 sztuk
Order Orła Białego – najstarsze i najwyższe odznaczenie państwowe Rzeczypospolitej Polskiej nadawane za znamienite zasługi cywilne i wojskowe dla pożytku Rzeczypospolitej Polskiej, położone zarówno w czasie pokoju, jak i w czasie wojny. Nie dzieli się na klasy. Nadawany jest najwybitniejszym Polakom oraz najwyższym rangą przedstawicielom państw obcych. Order Orła Białego noszony jest na wstędze błękitnej przewieszonej przez lewe ramię do prawego boku. Gwiazdę Orderu, niegdyś haftowaną, nosi się na lewej piersi.
Pierwszym kawalerem Orderu Orła Białego po jego przywróceniu w III RP został z urzędu prezydent Lech Wałęsa, pierwszym odznaczonym papież Jan Paweł II.
Medal - Kawaler Orderu Orła Białego Jan Paweł II
Innym bardzo ważnym orderem, który zajmuje drugie miejsce w hierarchii polskich orderów, po Orderze Orła Białego, a przed ustanowionym w 1792 r. Orderem Virtuti Militari jest Order Świętego Stanisława – historyczny polski order nadawany w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim. Od 1831 roku istniał jako odznaczenie rosyjskie.
Nadawany był corocznie 8 maja, podczas uroczystości ku czci św. Stanisława w kościele św. Krzyża w Warszawie. Jego otrzymanie miało być zachętą do dalszej służby publicznej, z perspektywą otrzymania wyższego odznaczenia.
Numizmat – Order Św. Stanisława
Awers: Centralnie Order Św. Stanisława; na obrzeżu półkolami napisy: ORDER (u góry) oraz ŚW. STANISŁAWA (u dołu).
Rewers:
Wokół ozdobny wieniec roślinny składający się z dwóch gałązek splecionych u dołu żetonu; u góry pomiędzy gałązkami korona; centralnie w poziomie, w czterech wierszach, tekst drugiej zwrotki Hymnu Polski - "Mazurka Dąbrowskiego": Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę, / Będziem Polakami, / Dał nam przykład Bonaparte, / Jak zwyciężać mamy.; w dolnej części żetonu rok emisji w poziomie: 2009 oraz pod nim napis - MET i znak mennicy warszawskiej.
Tworzywo / metal: miedzionikiel
Stempel: lustrzany
Średnica (mm): 27 mm
Ilość: 1000 sztuk
Później insurekcja kościuszkowska w 1794 roku i tu z myślą o oddziałach kosynierów powstało motto „Żywią i bronią”, podkreślające społeczna rolę chłopów, jako żywicieli narodu i jego obrońców.
To wyjątkowe dzieło sztuki medalierskiej obfituje w motywy nawiązujące do powstania. Na jego rewersie znajduje się sztandar kosynierów z czasów insurekcji kościuszkowskiej z dewizą ŻYWIĄ Y BRONIĄ (Żywią i Bronią). Hasło to odnosi się do roli społecznej chłopów w okresie powstańczym.
Sztandar z taką dewizą został nadany oddziałowi kosynierów krakowskich przez Tadeusza Kościuszkę 16 VIII 1794 r. i znajduje się obecnie w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.
Hasło odnosi się do roli społecznej chłopów, którzy w czasie pokoju ciężką pracą na roli zaopatrują społeczeństwo w żywność niezbędną do przetrwania, a w czasie wojny bronią je przed zewnętrznym wrogiem. Do hasła tego nawiązywała później symbolika ruchów chłopskich. W XIX wieku pojawiało się ono na sztandarach powstańczych, pocztówkach patriotycznych oraz haftowanych kilimach, było wykorzystywane przez ruch ludowy jako znak łączności z patriotyczną i niepodległościową tradycją oraz wyraz przekonania o szczególnej roli chłopów w społeczeństwie.
Udział chłopów w obronie Ojczyzny stanowi chlubną kartę w historii walk. Udział kosynierów w bitwie pod Racławicami, jako jednolitej jednostki chłopskiej pod sztandarem z napisem; „Żywią i bronią” doceniony przez Tadeusza Kościuszkę i uhonorowanie chłopa Bartosza Głowackiego unaocznił rolę i znaczenie i rolę chłopów w walce o niepodległość.
W dalszych dziejach Polski chłopi również nie szczędzili swej krwi. W powstaniu listopadowym znaczna część wojsk rekrutowała się z warstwy chłopskiej. Również w powstaniu styczniowym nieraz ocenianym, jako „szlacheckie” w walczących oddziałach partyzanckich brało udział 43 % chłopów.
Obok heroicznych przykładów walki ludności wiejskiej z wrogami zewnętrznymi nie można pominąć ich udziału w walce z żywiołami w szczególności z pożarami trawiącymi niejednokrotnie dorobek całych wsi. Już od 60 lat XIX w powstają stowarzyszenia strażackie mające na celu chronić dobytek ludności wiejskiej.
Medale - Tadeusz Kościuszko - PTTK Puławy - tombak i posrebrzany
Awers: 1746 TADEUSZ KOŚCIUSZKO 1817 MUZEUM PTTK W PUŁAWACH
Rewers: ŻYWIĄ Y BRONIĄ - DUBIENKA-RACŁAWICE-WARSZAWA-MACIEJOWICE-XIS-NINETY-CHARLESTON-WEST POINT-SARATOGA; sygn.
Waga: 122g
Średnica: 70mm
Medale bite przez PTTK w Puławach, sygnowane.
„CAŁOŚĆ, RÓWNOŚĆ, NIEPODLEGŁOŚĆ”. Hasło na wzór rewolucyjnego okrzyku we Francji „Wolność, Równość, Braterstwo” wprowadzone zostało w Polsce przez Tadeusza Kościuszkę. Od Francuzów przejęto tytułowanie każdego bez względu na stan, zawód i urząd obywatelem, co miało podkreślać równość wobec prawa.
Kościuszko umieścił hasło „Całość, równość niepodległość” na pieczęciach i w godle urzędu powstańczego. Okrągłe pieczęcie „naczelnika naywyższey siły zbroyney narodowey” miały także wpisane to hasło.
Dewiza ta pojawiała się na monetach bitych przez władze insurekcji i była rozpowszechniona przez cały XIX wiek.
Medal pokazuje las kos wzniesionych nad polem bitwy. Wymowa wzniesionych kos i pole bitwy jest nie mniej wymowna niż widok walczących. Medal jest autorstwa wybitnego polskiego artysty Józefa Markiewicz-Nieszcza. Idea walki o wolność i niepodległość wypisana na poprzecznej szarfie wsparta jest siłą ludu wyrażoną lasem wzniesionych kos.
Okazją do wydania tego medalu była 188. rocznica Insurekcji.
Medal – INSUREKCJA KOŚCIUSZKOWSKA 1794 / CAŁOŚĆ, RÓWNOŚĆ, NIEPODLEGŁOŚĆ
Awewrs: Scena batalistyczna ukazująca szturmujących kosynierów, za nimi, widać prawy profi głowy Naczelnika w krakusce na głowie obserwującego pole walki. Powyżej półkolisty napis INSUREKCJA KOŚCIUSZKOWSKA\1794.
Rewers: Rząd kos postawionych na sztorc. Na ich tle, w poziomie znajduje się udrapowana wstęga z napisem CAŁOŚĆ\ RÓWNOŚĆ\ NIEPODLEGŁOŚĆ. Na zwieńczeniu widnieje orzeł w koronie z epoki stanisławowskiej o rozpostartych skrzydłach.
Medal został podwójnie osygnowany. Na awersie po lewej stronie przy dolnej krawędzi znajduje się sygnatura autorska – J. MARKIEWICZ. Z kolei na rewersie przy dolnej krawędzi półkoliście rozmieszczony zapis sygnujący emitenta PTAiN WARSZAWA.
Emitent: PTAiN Warszawa 1982
Sygnatura / projekt: J. Markiewicz-N. (J. Markiewicz-Nieszcz)
Materiał – tombak oksydowany
Waga - ok. 135 g
Średnica - 70 mm
Producent - Mennica Warszawska
Nakład – 1250 egzemplarzy.
W roku 1831 podczas powstania listopadowego manifestowano pod sztandarem z napisem „W imię Boga za naszą i waszą wolność”. Skrócona wersja dewizy „Za wolność naszą i waszą” zyskała popularność podczas Wiosny Ludów 1848 roku.
Medal – Michał Kruk-Heydenreich, naczelnik w powstaniu 1863. Medal wybito w 150-tą rocznicę urodzin wybitnego dowódcy powstania styczniowego, naczelnika wojennego w Lubelskiem.
Awers - Popiersie trzy czwarte w prawo, w otoku dookoła napis: MICHAŁ KRUK - HEYDENREICH -1831 - 1886 . NACZELNIK WOJENNY W LUBELSKIEM
Rewers – Na gładkim tle kartusz z herbem Korony i Litwy otoczony panopliami (motywu dekoracyjno-symbolicznego złożonego z broni białej i uzbrojenia ochronnego) nad nim data 1863, pod nim napis: ZA / NASZĄ I WASZĄ / WOLNOŚĆ
Materiał - Brąz srebrzony
Średnica - 70 mm
Medalier - Anna Jarnuszkiewicz 1981
Mennica Państwowa
Sygnowany AJ
Z czasów Napoleona wykorzystano w odrodzonej Polsce hasło „Honor i Ojczyzna”, które stanowiły dewizę Orderu Legii Honorowej, najwyższego francuskiego odznaczenia, które w 1802 roku ustanowił cesarz Napoleon. Hasło to stało się oficjalnym zawołaniem żołnierskim, które trafiło na proporce.
Już w czasie II wojny światowej prezydent Władysław Raczkiewicz dekretem z dnia 15 października 1943 dodał do nich „Boga”. a jednym z pierwszych sztandarów, na których znalazł się taki właśnie napis był sztandar Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie.
Pomysł sztandaru Polskich Sił Powietrznych z wizerunkiem Matki Boskiej Ostrobramskiej i świętej Teresy od Dzieciątka Jezus, ze słowami BÓG, HONOR, OJCZYZNA oraz MIŁOŚĆ ŻĄDA OFIARY narodził się w bazie lotniczej Lyon-Bron we Francji po upadku kampanii wrześniowej 1939 r.
Pomysłodawcą był kapitan pilot-obserwator Jan Hryniewicz (1902-1989) zwany przez kolegów “Katoczek”.
Projekt wykonali jego koledzy piloci Kazimierz Karaszewski (1918-1996) i Zbigniew Wojda, Tajną pocztą przez Sztokholm przesłali swój projekt do Wilna. Projekt i opis sztandaru odebrała w Wilnie dr Zofia Wasilewska – Świdowa, która zorganizowała zbiórkę pieniędzy wśród Polaków. Materiał i nici potrzebne do wykonania sztandaru sprowadzono z Berlina.
Sztandar wykonały siostry zakonne z Klasztoru Benedyktynek. Latem 1940 roku w Sanktuarium Matki Bożej Ostrobramskiej sztandar został poświęcony i drogą poprzez Kowno, Warszawę, Berlin i Sztokholm dotarł do Londynu w bagażu japońskiego dyplomaty. 16 lipca 1941 sztandar został uroczyście wręczony Polskim Siłom Powietrznym na lotnisku Swinderby przez gen. Władysława Sikorskiego. Generał przekazał Dywizjonowi Bombowemu 300. „Ziemi Mazowieckiej” Na mocy rozkazu gen. Sikorskiego Sztandar miał być przekazywany kolejnym polskim dywizjonom, dopóki nie będzie go można przywieźć do ojczyzny. Ostatnim był 318. Dywizjon Myśliwsko – Rozpoznawczy Gdański.
W 1991 miała miejsce ceremonia przekazania sztandaru prezydentowi Lechowi Wałęsie. Asystę sztandaru stanowili weterani, było wśród nich 20 żyjących w tym czasie dowódców polskich dywizjonów z czasów II wojny światowej.
Wtedy też odbył się I Światowy Zjazd Lotników Polskich. Obecnie Sztandar znajduje się na honorowym miejscu w Dęblińskiej Szkole Orląt.
W związku z imprezą festynu lotniczego została wydana przez Pocztę Polską kartka okolicznościowa z nadrukowanym napisem „Festyn lotniczy/ Góraszka’96” oraz z przepięknym elementem lotnictwa „Sztandarem Polskich Sił Powietrznych”. Festyn został zorganizowany przez Fundację Katarzyny Frank – Niemczyckiej „Gwiazdy dzieciom”.
Dewizę „Bóg Honor Ojczyzna” umieszczano nie tylko na sztandarach, ale były to odznaki, ryngrafy, przypinki, sygnety patriotyczne, żetony pamiątkowe, medale i inne.
Pamiątkowa odznaka 1 Dywizji Grenadierów Bóg Honor Ojczyzna.
Dywizja była pierwszą wielką jednostką Wojska Polskiego sformowaną we Francji. Jej formowanie rozpoczęto już w połowie września 1939 roku w obozie ćwiczebnym w Camp de Coëtquidan. Wtedy to w uzgodnieniu z rządem francuskim ogłoszono pobór polskich obywateli mieszkających we Francji oraz zaciąg ochotniczy wśród emigracji pochodzenia polskiego.
Odlew znalowy, mocowanie: wtopiona śrubka nakrętka.
Krzyż karawaka symbolizuje czy też ma chronić przed nieszczęściami.
2 lipca 1943 roku Naczelny Wódz WP rozkazem zatwierdził odznakę pamiątkową 1 Dywizji Grenadierów, którą otrzymali wszyscy żołnierze dywizji. Odznaka o wymiarach 52 x 26 mm wykonana w mosiądzu i białym metalu, srebrzona, lekko oksydowana na kolor starego srebra, jednoczęściowa. Posiada kształt tarczy, na której wsparty jest stylizowany orzeł polski, stanowiący tło krzyża lotaryńskiego, nawiązującego do miejsca powstania jednostki. Na obwodzie tarczy umieszczono napis będący dewizą jednostki: „Bóg-Honor-Ojczyzna”. W dolnej części tarczy „płonący granat” - znak grenadierów, na nim inicjały dywizji „D1G”. Mocowana nakrętką firmową na lewej górnej kieszeni munduru. Autor projektu: ppor. Marian Walentynowicz. Wykonawca: Zakład Kirkwood and Son – Edinburgh.
Innym patriotycznym wzorem jest ryngraf nawiązujący do Powstania Styczniowego, z napisem „MARYJO, POMÓŻ POLAKOM MIŁOWAĆ BOGA, ZACHOWAĆ HONOR, ODZYSKAĆ OJCZYZNĘ”, z datą 1863 i dwoma skrzyżowanymi szablami. Mosiądz patynowany wymiary: 16x13 cm.
Numizmat kolekcjonerski
Awers: Na ozdobnej tarczy napis w poziomie, w trzech wierszach: BÓG / HONOR / OJCZYZNA, poniżej godło Polski - orzeł; nad tarczą daty w poziomie: 1918 - 2018.
Rewers: Ryngraf Jasnogórski - Matka Boża Częstochowska.
Rok na monecie: 2018
Rok emisji: 2018
Nominał: żeton bez nominału
Tworzywo / metal: mosiądz pozłacany 24-karatowym złotem (Au)
Średnica: 27 mm
Masa: 8,6 g
Mennica: Mennica Polska S.A. - Warszawa
Emitent: Redakcja Super Expressu
W okresie Polski Ludowej dewiza sił zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej „Bóg Honor Ojczyzna” ze względów ideologicznych nie była używana. Wybrano więc hasło: „Za Naszą Ojczyznę Polską Rzeczpospolitą Ludową”.
Dopiero Ustawa o znakach Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, która weszła w życie dnia 30 kwietnia 1993 roku przywróciła taka ważne motto dla każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej.Na awersie pamiątkowego medalu poniżej widnieją słowa „Bóg, Honor, Ojczyzna” otoczone wieńcem laurowym oraz Krzyż Walecznych. W tle barwne wstęgi Orderu Virtuti Militari i Krzyża Walecznych.
Głównym motywem rewersu jest postać Polonii, której honory oddają trzej jeźdźcy: średniowieczny rycerz oraz dwaj ułani, pierwszy z czasów Księstwa Warszawskiego, a drugi z okresu międzywojennego. Kompozycję dopełnia orzeł oraz napis otokowy, będący fragmentem naszego hymnu „JESZCZE POLSKA NIE ZGINĘŁA, KIEDY MY ŻYJEMY”.
