Ośrodek kompozycji Zaśnięcia Matki Boskiej tworzy klęcząca, słaniająca się Maria, widoczna z profilu, podtrzymywana przez jednego z apostołów, silnego mężczyznę z długą ciemną brodą, spadającą w falistych pasmach na piersi. Obie te postacie wyciosane są z jednego, olbrzymiej grubości kloca lipowego, jedynie skrajne, niewielkie zresztą partie rozłożonej na ziemi draperii wyrzeźbiono z osobnych kawałków drzewa i doklejono. W ogóle postawił sobie Stwosz za zasadę wydobywać całą postać z jednego kloca i w miarę możliwości jak najmniej doklejać. Tak powstały cztery pierwszoplanowe figury apostołów, ustawione po obu stronach grupy środkowej. Dwaj, bezpośrednio z tą grupą sąsiadujący apostołowie, św. Piotr i św. Jan, widoczni są „ de face” – dwaj skrajni – ustawieni w trzech czwartych. Pozostałych siedmiu apostołów zgrupował Stwosz na planie drugim: dwaj, których tylko głowy są widoczne, wyzierają zza pleców środkowego apostoła, czterej stoją bardziej na zewnątrz, ostatni wreszcie, który wszedł na jakieś podwyższenie, załamując ręce spogląda na Marię z góry, znad głowy środkowego apostoła. Optycznie – choć nie rzeczowo – tworzy on łącznik z drugą sceną umieszczoną w środkowej szafie ponad jego głową, z Wniebowzięciem. Rzeczowo natomiast nawiązują do tej sceny trzej skrajni sąsiedzi św. Jana, stojący po jego lewej ręce; kierują oni wzrok ku górze, ku grupie Jezusa i Marii, którzy na tle promienistej aureoli, otoczeni grającymi aniołkami, unoszą się do nieba.
Treścią płaskorzeźb na skrzydłach ołtarza Mariackiego są epizody z życia Marii i Jezusa, począwszy od Zwiastowania Joachimowi Narodzin Marii i Spotkania Joachima z Anną pod Złotą Bramą aż po Zesłanie Ducha Świętego. Jednemu epizodowi odpowiada z reguły jedna płaskorzeźba. Jedynie w pierwszej płaskorzeźbie umieszczono dwa epizody, powtarzając dwukrotnie postać Joachima. Obszerny ten cykl, złożony z osiemnastu płaskorzeźb, rozdzielony został na dwie części nie według kryterium chronologicznego, ale według ważności świąt, którym epizody te odpowiadają. Sześć najważniejszych świąt ma odpowiedniki w sześciu płaskorzeźbach, które mieszczą się na wewnętrznej stronie ruchomych skrzydeł, co umożliwia nadanie nabożeństwom odbywającym się w te święta większego splendoru przez otwarcie ołtarza. Na mniejsze święta i na okres Wielkiego Postu ołtarz się zamyka: widać wtedy epizody odpowiadające tym mniejszym świętom scenę Męki Pańskiej. W obrębie każdej grupy sceny są rozmieszczone chronologicznie. Płaskorzeźby na wewnętrznej stronie ruchomych skrzydeł mają bogato rozwinięte baldachimy, podobne do baldachimu nad sceną główną, sceny zaś na zewnętrznej stronie ołtarza – zwieńczenia nie baldachimowe, lecz traktowane płasko, o motywach przeważnie roślinnych.
