Gościmy

Odwiedza nas 17  gości oraz 0 użytkowników.

Polska 80,9% Polska
Stany Zjednoczone Ameryki 3,3% Stany Zjednoczone Ameryki
Nieznany 2,9% Nieznany
Niemcy 2,4% Niemcy

Razem:

72

Krajów
007285
Dzisiaj: 4
Ten tydzień: 12
Ten miesiąc: 147

Licznik odwiedzin

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

W latach 1978-1988 powstała seria 44 medali autorstwa Witolda Korskiego z portretami książąt i królów od Mieszka I do Stanisława Augusta Poniatowskiego. Na awersach medali z tej serii przedstawiono monety bite za panowania poszczególnych władców a przedstawiające ich podobizny. Rewersy nawiązują do znaczących wydarzeń, które miały miejsce w czasie ich panowania. Jest tu zawarta nasza historia zakodowana w przedstawionej na tych medalach symbolice, a zarazem zawarte piękno reliefu, głęboko przemyślaną koncepcję każdego medalu, trafnie dobrane wyobrażenia i oddanie stylu epoki, którą reprezentują. Medale z serii królewskiej zostały wydane przez PTAiN a wybite w Mennicy Warszawskiej.

 

45

 

Mieszko I 960-992

 

Awers: Wizerunek denara Mieszka I. U góry napis MISICO (CMLX?) CMXCII (lata panowania). Data 960 z znakiem "?" jako niepewna.

Rewers: Postać Mieszka i Dobrawy nad powalonym posągiem pogańskiego Światowida, poniżej data chrztu CMLXVI. Na szerokim otoku centralnie u góry przedstawiono rewers denara z awersu medalu. Po bokach i na dole otoku widoczne są swastyki (symbol słońca).

 

1a

 

1

 

Myślę, że taki rodzynek medalu z tombaku nie popsuje całego zbioru srebrzonych medali z tombaku, a wręcz przeciwnie nada jemu bardziej ciekawe zainteresowanie.


Bolesław I Chrobry 992-1025


Awers: Wizerunek denara GNIEZDUN CIVITAS z podobizną Chrobrego. Po bokach umieszczono daty panowania CMXCII - MXXV. Na medalu brak jest nazwy emitenta i nr serii (na części nakładu zamieszczono).


Rewers: Centralnie widoczny wizerunek ptaka (orzeł) z denara PRINCES POLONIA nad mieczem Szczerbcem. Pod mieczem napis INCLITUS (przesławny). Na szerokim otoku krzyż z czterema kropkami, oraz napis BOLI/SLVS/REX. Kropka w górnej części symbolizuje słońce.

 

45

 

45a

 

I jeszcze raz medal - Bolesław I Chrobry. Poniższy medal zawiera nazwę emitenta i numer serii.
 
Hipotetyczna wersja wydarzeń - po wybiciu kilku sztuk (2-10 szt) nowego zamówienia, mennica przedstawia osiągnięty efekt końcowy przedstawicielom emitenta, który wyraża swoją akceptację (lub nie !!!) przed dalszą produkcją pełnoskalową. Być może z jakiś powodów w tym konkretnym przypadku, napis nie przypadł do gustu zamawiającemu. Potwierdzeniem tej tezy może być wygląd napisów na kolejnych medalach w serii. Jest on wypukły, wkomponowany w symbolikę treści.
 
Kilka ciekawych obserwacji i wniosków:
 
- rzadko spotykana jest wersja z napisem na medalach brązowych;
- medali z napisem nie jest więcej niż kilka (poniżej 20) szt.
- częstotliwość (bardzo jednostkowa) pokazywania się tych medali na aukcjach, potwierdza ich rzadkość.
 
Innego zdania jest mój sympatyczny Kolega Maciej, który w medalierstwie „siedzi” od dawna. Twierdzi, że na aukcjach to nie ma często większego znaczenia, wyglądają tak samo i są tak samo dobre.
 
Bądź tu mądry i pisz wiersze. Ale myślę, że w zbiorze warto pokazać taką ciekawostkę. Więcej trochę opisu dla tych medali:
 
Denar z awersu madalu znany jest tylko w jednym egzemplarzu, przechowywanym w Muzeum Narodowym w Krakowie. Jego średnica wynosi około 18 mm, a waga 1,67 grama.
 
Na rewersie medalu umieszczono centralnie stylizowanego „orła” (ptaka) wzorowanego na denarze PRINCES POLONIE (książę Polski) nad legendarnym szczerbcem – symbolizującym wyprawę kijowską, kiedy to według podań historycznych, Bolesław Chrobry wjeżdżając w mury miasta Kijowa, przez uderzenie mieczem w bramę symbolicznie obejmował go we władanie. W momencie tego uderzenia miecz się wyszczerbił, co stało się później powodem i przedmiotem wielu podań i opisów literackich. Pod mieczem napis INCLITUS (przesławny). Na szerokim otoku krzyż z czterema kropkami – motyw zaczerpnięty z denara BOLIZLVS DUX INCLITVS (Bolesław książę przesławny) oraz napis BOLI/SLVS/REX. Kropka w górnej części modelu jest uproszczona znakiem solarnym - symbolizuje pomyślny rozwój Polski za panowania tego władcy. Ozdobny kabłączek używany przez kobiety w tych czasach stanowi dodatkowy otok wewnętrzny.
 
Całość kompozycyjna medalu nawiązuje do bogatej historii mennictwa Chrobrego oraz poczynań politycznych tego władcy.
 

 473

 

474

 

Mieszko II 1025-1034

 

Awers: Scena wręczenia księgi kościoła katolickiego przez księżną Matyldę Lotaryńską, siedącemu na tronie Mieszkowi. Całość uzupełnia napis MISICO II i lata panowania MXXV/MXXXIV. W otoku perełkowym wkomponowano nazwę emitenta z numerem serii.

Rewers: Z lewej wizerunek rycerzy niemieckich z cesarzem z napisem CONRA/DUS/IMP/II (Cesarz Konrad II). Pod stopami powalony rycerz, symbolizujący podbite i utracone polskie ziemie zachodnie. W centrum stoi Mieszko II z atrybutami władzy. Nad nim napis MISICO II R(ex) P(olonia). Z prawej- dwaj jeźdźcy (sojusznicy Konrada) Książe Kijowski Jarosław Mądry i jego brat Mścisław- zdobywcy Bełza i Grodów Czerwińskich, na medalu w postaci budowli skralnej. Obu prowadzą do Polski bracia Mieszka (Otto i Bezprym). Napis OTTO/BEZPRYM/FRATER PRODITORES (Otto, Bezprym bracia zdrajcy). U góry faliste linie symbolizują rzekę Łabę, nad którą toczono liczne boje. W dole umieszczono "czeską lipę", mającą symbolizować kraj, gdzie Mieszko był dwukrotnie więziony.

 

3a

 

3

 

Kazimierz I Odnowicel 1034-1058

 

Awers: Wizerunek denara tzw "krzyżówkę" (od wyobrażenia krzyża), moneta bita w połowie XI wieku. Z lewej strony napis CAZIM(irus)/PRIM(us)/MXXXIV/MLVIII (Kazimierz Pierwszy 1034-1058). U dołu w perełkowym otoku nazwa emitenta i nr serii.

Rewers: U góry napis REGINA RICHEZA FVGIAT/ET DVX CASIMI(irus) PATRIAM/RELINQVIT (Królowa Rycheza poszła na wygnanie i Książe Kazimierz opuścił ojczyznę). Obok napisu symboliczne postacie Królowej i młodocianego Księcia trzymającego atrybuty władzy - berło i miecz. Poniżej po lewej napis DVX CASIMIR/REDVX MXXXIX (Książe Kazimierz powraca 1039 r). Niżej na koniu Kazimierz powraca z wygnania. Miecz w ręku, krzyż na piersi mają symbolizować powrót do rządów sprawiedliwych. Z prawej postacie burzące świątynie, oraz napis PA/GA/NIDE/VICTI (wieśniacy lid bezbożny demolujący świątynie - pokonani). Napis odnosi się do pojawiających się praktyk pogańskich. Na dole napis CONCORDIA ET PAX IN POLONIA (zgoda i pokój w Polsce). W centrum medalu fragment budowli (opactwo w Tyńcu), przyozdobionej w liście laurowe (zgoda buduje). Nad budowlą owocujące drzewo (symbol chwały Kościoła w Polsce), obok gołębica (Duch Święty) przynoszący krzyż - znak wiary, której rozwój nastąpił za panowania tego władcy. Nad wszystkim - Oko Opatrzności, czuwające nad Polską.

 

4a

 

4

 

Bolesław II Śmiały 1058-1079

 

Awers: Wizerunek denara tzw "królewskiego" ze stylizowaną głową króla. W otoku wpisane daty panowania MLVII - MLXXIX i napis BOLEZLAVS.Na dole nazwa emitenta i nr serii.

Rewers: Widoczna scena z wyprawy kijowskiej, widoczne mury Kijowa. Pośrodku drużyna królewska w marszu, poniżej scena uśmiercenia biskupa Szczepanowskiego na tle arkad wawelskich. Napis CRACOV i MLXXIX (data wydarzenia).

 

429

 

430

 

Władysław I Herman 1079-1102

 

Awers: Wizerunek denara Władysława Hermana z napisem VLADISLAVS obok głowy, podobizny księcia. Obok daty panowania MLXXIX - MCII. Nad denarem umieszczono kropkę - znak solarny, symbol rozwoju chrześcijaństwa w kraju.

Rewers: Trzy wierze z napisem CRACOW. Z lewej Ręka Opatrzności, kierująca poczynaniami Księcia. Poniżej z lewej na tle arkad postacie Księcia i palatyna Sieciecha, co potwierdzają napisy na łukach kolumn VLAD(islaus) DVX POL(oniae) i PALATINUS. Pod stopami Sieciecha wąż, symbilizujący buntowników przeciwnych księciu. Książe i Sieciech trzymają sztandar - symbol równolegle sprawowanej władzy. W reku kcięcia miecz - symbol najwyższej władzy sądowniczej. Sieciech trzyma tarczę, jako obrońca interesów i polityki władcy. Z prawej scena wygnania z kraju Sieciecha. Napis SBIGN(iew), BOLE(sław) i ZETEH FVGIAT (Zbigniew i Bolesław wypędzają Sieciecha). Sieciecha przedstawiony jest jako rycerz uchodzący w pełnym uzbrojeniu.

 

6a

 

6

 

Bolesław III Krzywousty 1102-1138

 

Awers: Wizerunek denara Krzywoustego z księciem na tronie. Obok scena walki ze smokiem, symbolizująca utarczki z pogańskim Pomorzem. Nad i pod wizerunkiem daty panowania MCII - MCXXXVIII. Obok podwójnego otoku perłowego nazwa emitenta i nr serii.

Rewers: Scena walki, symbol wojny z cesarzem Henrykiem V o Pomorze, powyżej gwiazda opatrzności, poniżej faliste linie przedstawiają rzekę Odrę, obok budowla mająca upamiętać obronę Głogowa. W tle całości napisy HEIN/RICUS/IMP (Henryk cesarz) i BOLE/ZLAVS/ DUX/POL (Bolesław Książe Polski).

 

7a

 

7

 

Władysław II Wygnaniec 1138-1146

 

Awers: Wizerunek przedstawia awers denara zwanego "Książe z mieczem".  Napis otokowy VLODIZLAVS wzorowany na innym dukacie "Książe na tronie". U góry skrajne daty panowania senioralnego MCXXXIIX/1138/MCXLVI/1146. Pod otokiem perełkowym podano emitenta i nr serii.

Rewers: Zawiera elementy denara "Książe i jeniec", waki "dobra" ze "złem". Na obrzeżach wizerunek orła, poniżej scena pokonania i wygnania Władysława z kraju, przez braci. Nad i pod sceną napis VLOD(izlaus) DUX/POLONIE/TERRAS/VNITVRVS/A/FRATRIBVS/EXPELLITVR/MCXLVI (Władysław książe Polski ziemi zjednoczonej a przez braci wypędzony). Popiersie z lewej ma symbolizować niemieckiego króla Konrada III (REX/CVNRATVS) z mieczem i włócznią, któremu po ucieczce z Polski Władysław złożył hołd poddańczy, prosząc o wsparcie w odzyskaniu władzy.

 

8a

 

8

 

Bolesław IV Kędzierzawy 1146-1173

 

Awers: Wizerunek denara "Książe na tronie" z nieregularnym napisem BOLEZLAUS. Obok monety daty panowania senioralnego MCXLVI-MCLXXIII. Nad monetą kropka - znak solarny, symbol bujnego rozwoju kościoła w czasach panowania władcy. Poniżej monety przy kresce otokowej nazwa emitenta i nr serii.

Rewers:  Podzielony jest poziomą kreską na dwie części. Nad kreską część chwalebna - po lewej stojąca postać Bolesława z mieczem i włócznią w rękach. Obok napis w formie prostokąta BOLEZLAVS/HENR(icus)/MISICO/KAZIM(irus)/FRATRES (bracia) symbolizujący zgodność współdziałania braci. Pod spodem napis CONCORDIA IVNCTI (zgoda łączy). Z prawej strony budowla sakralna z której wyrasta winorośl z kiścią grona, symbol rozkwitu kościoła katolickiego. Pod kreską część mniej chwalebna - scena hołdu lennego cesarzowi Fryderykowi, przez Bolesława FRIDERICVS/IMP(erator)/MCLVII - BOLEZL(aus)/DUX/POL(oniae). Cesarz siedzi na tronie, a obok klęczy boso Bolesław w diademie i mieczem w ręku. Scenę uzupełniają lwy cesarskie, kiście winogron i labry.

 

9a

 

9

 

Mieszko III Stary 1173-1202

 

Awers: Wizerunek brakreata "książe z proporcem". W perełkowych półkolach napis MESICO III (góra) i MCLXXIII - MCCII (dół).

Rewers: Scena wymiany monet. Trzecia osoba protestuje NE FALSITATE NUMISMATIS TEMET IPSUM CONDEMPNES (ażeby fałszowaniem monety samego siebie nie potępił). Obok siedzącego mincerza stoi rycerz nadzorujący przebieg wymiany. Scena rozdziela na dwie części brakteaty. Górny "Dwaj książęta", dolny z wizerunkiem lwa.

 

10a

 

10

 

Kazimierz II Sprawiedliwy 1177-1194

 

Awers: Wizerunek denara (brakteat) DUX CAZIM. Nad monetą napis CAZIMIRVS II, poniżej panowania MCLXXVII - MCXCIIII.

Rewers: Centralnie umieszczono portal kolegiaty w Łęczycy ze sceną tronową. Książe siedzi na tronie z mieczem na kolanach, symbolem sprawiedliwości. Miecz owinięty jest dokumentem symbolizującym zerwanie z zasadą "senioratu". Księciu towarzyszy biskup i rycerz. Nad sceną orzeł AQVILA. Obok orła, krzyż i słońce mające symbolizować rozkwit wiary katolickiej. Z lewej postać Kazimierza niosącego model kościoła, oraz napis PROTECTOR/ECCLESIE (opiekun kościoła), z prawej brama miejska przez którą wkracza Kazimierz. Napis CRACOVIA/VRBS/FE/LIX (Kraków miasto szczęśliwe). Otok perełkowy, przy którym rozmieszczono trzy gryfy (ówczesne dekoracje sakralne), W dole nazwa emitenta i nr serii.

 

11a

 

11

 

Leszek Biały 1194-1227

 

Awers: Wizerunek denara tzw. DWIE POSTACIE Z PROPORCEM. Górnym łukiem napis LESTCVS ALBVS DVX POL(oniae) (Leszek Biały książe Polski), MCXCIV-MCCXXVII (1194-1227). Poniżej nazwa emitenta i nr serii.

Rewers: Centralnie umieszczona postać władcy z proporcem i tarczą ochronną wzorowaną na pieczęci Leszka Białego. Obok głowy księcia napisy: z lewej LE/S/TC/O (Leszek), z prawej AB ECCLESIA/ATQVE NOBI/LIBVS PROTE/GITVR (Przez Kościół i możnowładców protegowany). Napis ten wraz z widocznymi postaciami obok Księcia, symbolizuje na kim opierała się jego władza. Z lewej biskup Pełka w infule i z pastorałem, z prawej rycerz - wojewoda Mikołaj. Przy biskupie napis INFELICES/ CRVCIATUS/DVO CONTRA/PRUSS. GENT/MCCXII/III (Nieszczęsne dwie wyprawy krzyżowe przeciwko Prusom 1222/3), pod mieczem rycerza napis BELLA CVM/RVTHENIS/AD/MCCV/VICTORIA AB/ZAVICHOST (Wojna z Rusinami roku pańskiego 1205, zwcięstwo pod Zawichostem), wygranej bitwie, która umożiwiła ekspansje na tereny wschodnie. Pod załamaną kreską, robiący wrażenie tronu napis CONVENTVS GANSZAVIENSIS (Zgromadzenie w Gąsawie) mające przynieść uchwałę o zjednoczeniu Pomorza z ziemiami Polski. Niżej nagi jeździec (Leszek Biały), uciekający przed wojami Odonica i Świętopełka, zamordowany w czasie tej ucieczki. Strzała wbita w plecy i napis LESTCO/OCCISVS/MCCXXVII (Śmierć Leszka 1227).

 

12a

 

12

 

Władysław III Laskonogi 1202-1206

 

Awers: Wizerunek denara tzw. KSIĄŻE SIEDZĄCY Z MIECZEM w jego otoku napis VOLDISV (Władysław). W perełkowym otoku medalu napis VLADISLAVS DVX POL(oniae) A CRVRVM PENVITATE "LASKONOGI" APPELLATVS (Władysław książe Polski, od ułomności nóg przezywany Laskonogim). Pod wizerunkiem monety daty panowania MCCII/MCCXXXI (1202-1231).

Rewers: Scena koronacyjna Władysława Laskonogiego na księcia. Postacie z lewej symbolizują siły jego zwolenników, z prawej rywali do tronu (bratanka Odyńca i księcia Świętopełka). Nad sceną tronową brama o trzech wieżach, siedziby Księcia Krakowa (widoczny napis CRACOV), w którą opatrzność (arcybiskup Henryk Kietlicz) ciska gromy - aluzja do klątwy, którą duchowny obłożył Księcia). Ma to też uzasadnić walki Władysława z Kościołem na tle obsady stanowisk biskupich. Ten stan rzeczy opisuje napis VLAD(islaus)/IN SEN/IORATVS/ SEDEM/ CRAC(owienses)/ACCER/SITVS, z prawej DE/QVA/EXPVL/SVS, a poniżej DVCATVM A POTESTA/TE ECCLESIE LIBERAM /ESSE VOLENS (Władysław powołany na stolec (tron) senioralny w Krakowie z którego został wypędzony, gdyż chciał aby księstwo było wolne od władzy Kościoła). Kompozycje uzupełniają motywy zwierzęco-roślinne "modne" w tym czasie symbole walki dobra, ze złem. U dołu w przerwie otoku symbol emitenta i nr serii.

 

13a

 

13

 

Mieszko IV Plątonogi 1210-1211

 

Awers: W podwójnym oku perełkowym wizerunek denara (brakteat) z pierwszą w Polsce legendą wokół głowy "+ MILOST". Nad monetą napis MESICO/LORIPES (Mieszko Plontonogi). Obok monety podano daty panowania na tronie krakowskim MCCX - MCCXI.

Rewers: W scenie centralnej Mieszko na tronie w tle arkad wawelskich, co podkreśla napis CRACOV, z atrybutami władzy i kalectwa (proporzec z krzyżem, miecz i kula). Mieszko trzyma w ręku symboliczne berło (roślina złożona w formie krzyża) ma symbolizować nową linię genealogiczną poczętą z czeską księżniczką Ludmiłą. Pod sceną napis MESICO LORIPES FAMILIE/PIAST SENIOR DUX/SLEZIE CRACOVIAM/OCCVPAVIT (Mieszko Plontonogi najstarszy w rodzinie Piastów, Książe Śląska, zajął Kraków). Na łukach arkad umieszczono dwie głowy przy których umieszczono litery. "H" ma symbolizować Henryka Brodatego, a "L" Leszka Białego - głównych konkurentów do tronu w Krakowie. Budowla z prawej z napisem RA/TI/BOR symbolizuje "stolicę" księcia Racibórz. Gwiazda nad budowlą oznacza pomyślność tego panowania. Budowla z lewej z napisem BI/TOM symbolizuje pozyskanie kasztelanię bytomską, dołączoną do ziem Mieszka. Za podwójnym otokiem perełkowym umieszczono krzyż (na górze) i koło (na dole), symbole wiary i nieskończoności. Symbole te poza kręgiem spraw doczesnych, sugerują nieskończoność wiary chrześcijańskiej. W przerwie otoku na dole nazwa emitenta i nr serii.

 

14a

 

14

 

Kondrad I Mazowiecki 1229-1232

 

Awers: Wizerunek denara z wyobrażeniem księcia na tronie z proporcem pod baldachimem. Nad monetą napis CONRADVS DVX POLONIA (Konrad Książe Polski). Obok monety umieszczono lata podwójnego zasiadania na tronie w Krakowie. Z lewej MCCXXIX/MCCXXXII, z prawej MCCXLI/MCCXLII. U dołu pod monetą nazwa emitenta i nr serii.

Rewers: Podzielony jest poziomą kreską na dwie części. U góry wizerunek pieczęci Księcia z napisem w otoku CONRADI DVCIS MAZOVIE CVIAVIE Ikonrad Książe Mazowsza i Kujaw). Z lewej strony umieszczono napis CONRADVS/DVX MASO(vie) /MILITES/CR VCIFE/RORVM IN/POLONIAM/AD MCCXXVI/VENIRE FECIT (Konrad Książe Mazowsza, Rycerzom Krzyżackim do Polski roku pańskiego 1226 wejść pozwolił. Pod kreską z lewej brama zamku w Kwidzyniu (pierwszej siedziby Krzyżaków), z której wyjeżdżają dwaj rycerze, do których dołącza Konrad - symbolizując wspólną wyprawę w 1234 r. przeciwko Prusom. Przebiegłość i fałsz polityki Krzyżaków symbolizują dwa węże skierowane paszczami w stronę stóp Konrada na pieczęci. Na prawo od wężów, przywracany na wiarę chrześcijańską kraj Prusów, przedstawiony jako płonące budowle, co podkreśla napis VAE/VICTIS (bieda zwyciężonym).

 

15a

 

15

 

Henryk I Brodaty 1232-1238

 

Awers: Wizerunek denara tzw. KSIĄŻE Z TARCZĄ I PROPORCEM. W otoku napis +DVX HENRICVS (określa przynalezność monety do tego władcy). Nad i pod monetą napis HENRICVS/BARBATVS/ / DVX POL(oniae) (Henryk Brodaty książe Polski). Po bokach lata panowania MCCXXXII / MCCXXXVIII (1232-1238). Na dole w otoku nazwa emitenta i nr serii.

Rewers: Scena rodzinno-tronowa. Widoczne postacie odnoszą się do opisów. Nad parą książecą SCA(sancta) HEDVIGIS/VXOR (Św. Jadwiga żona - aureola wokół głowy), oraz DVX HENRICVS I/ BARBATVS (Książe Hernyk I Brodaty). Postacie z lewej AGNES FILIA (Agnieszka córka), SOPHIA (Zofia) Z prawej postacie synów DVX HENRICVS PIVS (książe Henryk Pobożny), DVX CONRADVS (książe Konrad zwany Kędzierzawym). Poniżej znak Półksiężyca i Krzyża - popularny symbol na brakteatach z tego okresu.

 

16a

 

16

 

Henryk II Pobożny 1238-1241

 

Awers: Wizerunek brakreata "niemego", którego śląską przynależność określa jedynie orzeł z półksiężycem na piersi - herb ziemi śląskiej. Obok monety napisy HENRICVS/II PIVS/ /DVX POL(oniae) (Henryk II Pobożny książe Polski), MCCXXXVIII/MCCXXXXI (1238-1241). Na dole w przerwie w otoku nazwa emitenta i nr serii.

Rerwers: Centralnie umieszczona scena Bitwy pod Legnicą. Z lewej Tatarzy INVASIO MONGO/LORVM (Najazd Mongołów), z prawej rycerze polscy PVGNA LIGNICEN/SIS (walka pod Legnicą). Pod walczącymi napis DVX POLONIE ET SIL(ESIE) HENRICVS/PIUS MORTVS EST A.D./MCCXLI (Książe Polski i Śląska Henryk Pobożny zabity został roku pańskiego 1241). Nad walczącymi anioł unosi do nieba duszę Henryka (większa głowa) i poległych z nim rycerzy .

 

17a

 

17

 

Bolesław V Wstydliwy 1243-1279

 

Awers: Wizerunek brakteata z podobizną księcia w kolczudze z misiurką, proporcem i tarczą, oraz napisem w otoku + BOLEZLAVS DVX (Bolesław książe). Pod ozdobnym ornamentem napis BOLESLAVS PVDICVS (Bolesław Wstydliwy). Obok monety daty MCCXLIII/MCCLXXIX (1243-1279). U dołu w otoku nazwa emitenta i nr serii.

Rewers: Podzielony jest na trzy odzielne części przedstawiające sceny z życia, działalności i wydarzeń historycznych. U góry trzy postacie pomiędzy kolumnami. Od lewej księżna Kinga, napis w aureoli BEATA KINGA VXOR (błogosławiona Kinga żona), w środku Bolesław z atrybutami władzy BOL V D.POL. (Bolesław V książe Polski), z prawej Salomea BEATA SALOMEA SOROR (błogosławiona Salomea siostra) Bolesława. W środkowym pasie scena polowania z nagonką i psami, oraz napisem DVX BOLE/SLAVS//CVPIDIS/SIME/VENATIO/NES//AGENS (Książe Bolesław chętnie zajmujący się polowaniem). W dolnym pasie umieszczono napis MONGOLORVM INVASIONE CRACOVIA/VRBS DEVASTATA IVRE THEVTONICO DE/NVO A. MCCLVII LOCATA EST (Zniszczony podczas najazdu Tatarów Kraków odbudowany ponownie na prawie niemieckim 1257 r).

 

18a

 

18

 

Leszek Czarny 1279-1288

 

Awers: Wizerunek brakteata przedstawiającego rycerza z atrybutami władzy - mieczem , tarczą i napisem LESTCVS DVX (książe Leszek). Łukiem nad monetą napis LESTCVS NIGER DVX CRAC (Leszek Czarny książe krakowski). Obok lata panowania MCCLXXIX-MCCXXCVIII (1279-1288). Pod monetą nazwa emitenta i nr serii.

Rewers: Wzorowany jest na motywach dwóch pieczęci Leszka Czarnego. Kompozycja nad kreską związana jest z legendą o św. Stanisławie kanonizowanym w 1253 r. Orły noszą i pilnują odrąbane szczątki świętego. Centralnie widoczny jest klęczący Leszek Czarny przed ołtarzem, oraz stojącego św. Stanisława w aureoli świętego i z kielichem liturgicznym. Nad nimi napis SCS (sanctus) STANISLAVS (św.Stanisław). Z prawej chorągiew z orłem, a niżej napis LESTCO/DEI GRA/tia) DVX/CRACOVIE/SANDOMIRIE/SIRADIE (Leszek z Bożej łaski książe krakowski, sandomierski i sieradzki), niżej gałązka symbolizująca sukcesy polityki zjednoczeniowej ziem Polskich prowadzonej przez Leszka Czarnego. Pod kreską, jeźdźcy z lewej, baszta z murami obronnymi, symbolizują kolejny najazd Tatarów w 1287r i obronę Krakowa. Na murach przedstawiony jest trębacz ugodzony strzałą tatarską. Sytuację objaśnia napis MCCXXCVII/INVASIO MONGOLORVM (najazd Tatarów w 1287r), napis na murze CRACOVIA MURIS SER/VATA EST (mury obroniły Kraków). U dołu napis DVX/FVGIT (książe uciekł) i DVX REDVX (książe powrócił) - określają zachowanie Leszka Czarnego, który uszedł na Węgry po posiłki, z którymi rozgromił zbuntowanych możnowładców i pretendenta do tronu Konrada II. W czwartej ćwiartce przedstawiono księcia z tarczą i mieczem walczącego z heraldycznym gryfem, symbolizującym pogan, co podkreśla napis RVTHENI/LITHVANI/JATVINGI/DEVICTI/ MCCXXC/MCCXXCI (Rusini Litwini Jaćwingowie pokonani 1280-1281r). Miecz z kropkami przy rękojeści ma symbolizować pomyślność tych walk dla dla sprawy wiary. Nad tą sceną Opatrzność w symbolicznej postaci anioła, patronującego poczynaniom Leszka, wodza-wojownika.

 

19a

 

19

 

Henryk Probus 1288-1290

 

Awers: Wizerunek "niemego" brakteata guziczkowego z wizerunkiem słonia. Nad monetą napis DVX HENRICVS/IIII PROBVS/POLONIAE REGNVM RESTITVERE/IN ANIMO HABEBAT + MORS SVBITA/CONATVS EIVS ANNIHILAT (Książe Henryk IV Prawy zamierzał odrodzić królestwo Polskie. Nagła śmierć uniemożliwiła jego zamiar. Pod monetą, daty panowania MCCXXCVIII/MCCXC (1288-1290). W przerwanym otoku perełkowym, nazwa emitenta i nr serii.

Rewers: Postać księcia z atrybutami władzy (diadem. miecz, tarcza) wzorowany na sarkofagu władcy, na tle budowli sakralnej. Napis H/IIII/P (Henryk IV Probus-Prawy). Nad całością scena walki turniejowej. Poniżej dwie tarcze herbowe z orłem śląskim i napisem D.VRATISL (książe wrocławski) i D.CRACOV (książe krakowski), określającymi ziemie nad którymi panował książe Henryk IV Probus (Prawy).

 

20a

 

20

 

Przemysław II 1295-1296

 

Awers: W środku medalu scena tronowa, wzorowana na pieczęci Przemysława II. Z lewej napis REX/POLONIA, z prawej MCCXCV/MCCXCVI, daty panowania na tronie Polskim. Z lewej strony sztylet skierowany na szyję króla - symbol popełnionego morderstwa, co podkreśla napis OCA/SVS (śmierć). Nad sceną herb pieczęci Króla z wizerunkiem orła. Poniżej sceny wizerunek brakteata "Król z mieczem". W otoku medalu umieszczono napis PREMISLAVS SEC DUX MAJORIS POLONIE MCCLXXVII DOMINUS POMERANIE MCCXXCII DUX CRACOVIE MCCXC (Przemysław II Książe Wielkopolski 1277, Władca Pomorza 1282, Książe Krakowski 1290).

Rewers: Motyw centralny nawiązuje do sceny przyłączenia Pomorza Gdańskiego, do Polski. Postacie Mściwoja i Przemysława trzymają symboliczny akt układu. Obok postaci z lewej napis MSCIVOC/II DUX/POMER z prawej PREMISL II/DUX M POL (Mściwoj II Książe Pomorza, Przemysław II Książe Wielkopolski). Pod stopami umieszczono napis DOCUMENTUM INCORPORATIONIS/POMERANIE  MAIORIS POLONIE/ TERRIS IN CAMPNO A.D. MCCXXCII DATUM (Akt wcielenia Pomorza do Ziemi Wielkopolskiej podpisany w Kempnie 1282r). Pod stopami Przemysława smok - symbol walki z Branderburgią. Obok postaci książąt wieże - z których trębacze ogłaszają sukces księcia. Całość zamknięta jest otokiem perełkowym, spiętym u góry zwieńczeniem architektonicznym z kołem z ręką Opatrzności. W dole umieszczono nazwę emitenta i nr serii.

 

21a

 

21

 

Wacław II Czeski 1300-1305

 

Awers: Wizerunek rewersu grosza praskiego Wacława II. W centrum monety ukonorowany lew - godło Czech, a dookoła napis GROSSI PRAGENSES (grosz praski). Obok grosza awers dukata Wacława bitego w mennicy krakowskiej. Układ monet stwarza wrażenie, że lew czeski wyciąga łapę po koronę polską. W przerwanym potoku perłowym nazwa emitenta i nr serii.

Rewers: Wizerunek jadącego Wacława na koniu. Przyodziany jest w w tarcze herbowe państw i dzielnic w których panował, a na głowie hełm z pióropuszem. W otoku umieszczono napis WENCEZLAVS SEC D G REX BOEMIE MCCLXXIIX MCCCV DVX CRAC MCCXCI (Wacław II z Bożej łaski Król Czech 1278-1305, Książe Krakowski 1291). W otoku wewnętrznym dalszy ciąg napisu REX POLONIE MCCC MCCCV (Król Polski 1305).

 

22a

 

22

 

Władysław I Łokietek 1320- 1333

 

Awers: Trzy brakteaty, z herbem Księstwa Kujawskiego, herbem Królestwa Polskiego, które oddzielone są mieczem (Szczerbiec) od monety z herbem Zakonu Krzyżackiego. Motywy te symbolizują zwycięstwo nad Zakonem w bitwie pod Płowcami w 1331 r.

Rewers: Król na tronie. Z lewej stronie rycerz z herbem królestwa, z prawej biskup (św.Stanisław), jako symbol scalenia Królestwa Polskiego.Nad sceną napis WLADISLAUS/DI.G.REX.POLE (Władysław z Bożej łaski król Polski), obok data MCCCVI, poniżej MCCCXX/MCCCXXXIII.

 

389

 

390

 

Kazimierz III Wielki 1333-1370

 

Awers: Wizerunek półgrosza Kazimierza z królem na tronie. W otoku napis MONETA KAZIMIR I. W górnej części na czteroliściu ukonorowana litera K. W otoku napis KAZIMIR US PRIMUS DEI GRATIA REX POLONIAE MCCCXXXIII - MCCCLXX (Kazimierz pierwszy z Bożej łaski Król Polski).

Rewers: Przedstawia orła nad Krakowem z napisem POLONIA MURIS ORNATA (Polska murowana stoi). Na tle arkad stoi Król i trzyma w prawym ręku Statuty Wiślickie.Trzy postacie przedstawiają stany (szlachtę, duchowieństwo i mieszczan). W lewym ręku król ma model Uniwersytetu. Po lewej trzy postacie symbolizują otwarte katedry (prawa, medycyny i nauki wyzwolonych). Poniżej napisy IURA VISLICIAE A.D. MCCCXLVII (Statuty Wiślickie nadanane roku pańskiego 1347) i ALMA MATER CRACOVIENSIS MCCCLXIII (Uniwersytet Krakowski 1363).

 

24a

 

24

 

Ludwik Węgierski 1370-1382

 

Awers: Wizerunek dukata węgierskiego Ludwika bitego w mennicy w Budzie. W centrum monety lilia andegaweńska- herb rodowy Ludwika. W otoku napis LODOWICI REX (Ludwik król). Nad monetą orzeł wzorowany na denarze bitym w mennicy poznańskiej. Obok podano daty panowania na tronie polskim MCCCLXX-MCCCLXXXII. Poniżej nazwa emitenta i nr serii.

Rewers: W centrum scena tronowa, wzorowana na pieczęci majestatycznej Ludwika. Król siedzi na tronie z atrybutami władzy - berłem i jabkiem koronacyjnym w rękach. Nad królem ukonorowane tarcze herbowe, z lewej Węgier, z prawej Polski. Nad tarczami napis LODOVICVS G nad tarczą węgierską R V, (Rex Ungarie), nad polską R P (Rex Polonie). Po bokach króla postacie rycerzy - szlachty, której pozycja i rola zdecydowanie wzrosła w czasie panowania Ludwika. Pod herbami napis KOSZICZE/MCCCLXXIIII (Koszyce 1374). W otoku napis ORDINI EQVESTRI POLONORUM PRIVILECIVM DAT PRO FILIAE CORONATIONE FAVENDA (Za wyrażenie zgody (przez polską szlachtę) na koronowanie córki (na Króla Polski) nadał szlachcie polskiej liczne przywileje). W polu medalu rozmieszczono siedem lilijek andewagrńskich, jako elementy dekoracyjne.

 

25a

 

25

 

Jadwiga 1384-1399

 

Awers: Wizerunek denara bitego w mennicy krakowskiej zawierającego andegaweński herb królewski, nad którym umieszczona jest litera "h"- Hedwigia (Jadwiga). Elementy na tarczy herbowej, która wypełnia prawe pole to pasy z lewej - symbolizujące cztery główne rzeki węgierskie - Dunaj, Cisa, Drawa i Sawa. Lilie rodowe na prawym polu. Nad monetą orzeł polski, wzorowany na rewersie reprodukowango tu denara. Dookoła przy obrzeżu medalu w dwóch kołach napis HEDWIGIS LODOVICI FILIA CORONATA IN REGINAM POLONIE A.D. 1384 NVPTA VLADISLAO JAGELLONI A.D. 1386 RVSSIAM RVBRAM AB HVNGARIS OCVPTAM POLONIE RESTITVIT OBIIT A.D. 1399 BEAT NUMERO ADSCRIPTA (Jadwiga córka Ludwika koronowana na Króla Polski 1384, Poślubiona Władysławowi Jagielle 1386, Ruś Czerwona spod okupacji węgierskiej przywrócona Polsce, Zmarła 1399).

Rewers: Kompozycja rewersu oparta jest na pieczęci majestatycznej Królowej Jadwigi, wzbogaconej elementami upamiętanącymi jej czyny. Obok tronu z lewej klęczą postacie uczonych z rulonem w ręce mające symbolizować odnowienie Uniwersytetu Krakowskiego i nadania mu licznych przywilejów. Z prawej strony klęczą trzy postacie wyciągające ręce do królowej po jałumużnę - symbolizują charytatywną działalność królowej. Pod stopami królowej napis HEDVIGS VNIVERSITATIS CRACOVIENSIS PAVPER VMQVE PATRONA (Jadwiga opiekunka Uniwersytetu Krakowskiego i ubogich). Obok tronu tarcze herbowe- u góry Polski i Węgier, u dołu herb Ziemi Kujawskiej, której księciem był pradziad Królowej - Władysław Łokietek. U dołu nazwa emitenta i nr serii.

 

26a

 

26

 

Władysław II Jagiełło 1386-1434

 

Awers: Wizerunek awersu i rewersu półgrosza koronnego Władysława Jagiełły, oddzielone napisem WLADISLAVS REX POL 1386-1434 (Władysław król Polski). Niżej nazwa emitenta i nr serii.

Rewers: W czentrum postać króla, nad nim herby Polski i Litwy. Z lewej strony u góry królewska para i napis HEDVIG REX POLONIE (Jadwiga król Polski) WLADI/SLAUS/M:DUX/LITVA/1386 (Władysław Wielki książe Litewski). Z prawej strony u góry scena chrztu Litwy LITVANIA BAPTISTA 1387 (Litwa ochrzczona). W środkowym rzędzie po bokach z obu stron, są postacie rycerzy, z jednej POLONII (polacy), z drugiej LITHVANI (litwini). Poniżej są chorągwie krzyżackie zdobyte pod Grunwaldem 1410.

 

27a

 

27

 

Władysław III Warneńczyk 1434-1444

 

Awers: Zbudowany jest na wzór podwójnego krzyża Jagiellonów zawartych na niektórych monetach węgierskich tego władcy. W układzie pionowym umieszczono napis WLAD/postać Króla z mieczem i berłem/REX. Ramiona poprzeczne stanowią napisy i daty - na górnych POLONIE UNGARIE, na dolnych 1434-1444 i 1440-1444. Pomiędzy ramionami umieszczono wizerunek awersu i rewersu beznapisowego obola (1/2 denara) bitego przez mennicę w Budzie, zawierającego orła polskiegi i herb Węgier. Osoba króla wkomponowana pomiędzy monetami, symbolizuje łączność obu państw. Dolnym łukiem na dole nazwa emitenta i nr serii.

Rewers: Scena batylistyczna, starcie zbrojne samotnego jeźdźca (Władysława) z lewej i wojska tureckiego z prawej. Nad walczącymi Półksiężyc, który jest powyżej pokonanego w tej walce krzyża. Za nimi napisy OCCIDENS (zachód) i ORIENS (wschód) mówiący o tym jakie siły starły się pod Warną. Pod królem napis VARNA. Niżej fale morskie i napis MARE NEGRUM (Morze Czarne). Nad królem przedstawiono odchodzące w mrok chmur słońce symbolizujące gasnący blask sławy króla Polski i Węgier, który z czasem zyskał przydomek Warneńczyk.

 

28a

 

28

 

Kazimierz Jagiellończyk 1447-1492

 

Awers: Wizerunek orła z denara koronnego, nad którym widnieją monety z Gdańska, Torunia i Tczewa jako nawiązanie do powrotu tych miast do Polski. Nad nimi wizerunek kogi, symbol rozwoju. Półkola górne wyobrażają tęcze - symbol pokoju. Napis PAX/THORV/NENESIS/1466 (lata pokoju i rozwoju po Pokoju Toruńskim). Z prawej nazwa emitenta i nr serii.

Rewers: Postać króla w pozycji stojącej, oparta stopami na kresce otokowej. Obok postaci napis KAZIMIRVS D.G./ REX POL.M.D.L.. 1447 - 1492 (Kazimierz Król Polski). Poniżej znak polskiego orła i litewskiej pogoni.

 

29a

 

29

 

Jan I Olbracht 1492-1501

 

Awers: Wizerunek półgrosza koronnego z mennicy krakowskiej. Dookoła monety napis J. ALBERTUS REX POLONIA M.DUX LITVANIE 1492-1501 (Jan Olbracht król Polski Wielki książe Litewski).

Rewers: Stojąca postać króla, od góry orzeł Polski, oraz herby habsburski i litewski. Pod herbami napis ALBERTO TO REGE NOBILITAS CAESA (Za króla Olbrachta wyginęła szlachta). Na dole nazwa emitenta i nr serii.

 

30a

 

30

 

Aleksander 1501-1506

 

Awers: Wizerunek półgrosza litewskiego Aleksandra. Powyżej monety napis ALEXANDER/REX/POLONIE (Aleksander Król Polski), poniżej napis MAGNUS/DUXLITVANIE, po bokach daty panowania.

Rewers: Przedstawia scenę obrad sejmu uchwalającego Statuty Łaskiego stanowiących jednolity zbiór praw. Król jest postacią centralną, obok stoi kanclerz Łaski z dokumentem i pieczęcią w dłoniach. Dookoła rozmieszczone postacie duchowieństwa i dzielni z herbami.

 

31a

 

31

 

Zygmunt I Stary 1506-1548

 

Awers: Wizerunek talara medalowego z 1533 r. Renensansowy wizerunek króla w otoczeniu herbów Polski, Litwy, Prus, Rusi i Habsburgów. W otoku napis SIGISM.P.REX.POLONIE.M.LITHV. 1533 (Zygmunt Pierwszy Król Polski Wielki Książe Litewski). Po bokach, daty panowania króla.

Rewers: Orzeł z monogramem królewskim "S" otoczony wstęgą z napisem AURBA AETAS (Złoty wiek). Przez środek widać napis SIGISMUNDUS I REX POL. ARTIVM PROTECTOR  (Zygmunt I Król Polski opiekun twórców sztuki). Poniżej scena porwania nimfy przez Trytona- aluzja do utraty pierwszej żony.

 

32a

 

32

 

Zygmunt II August 1545-1572

 

Awers: Wizerunek pólkopek - 30 groszy, pierwsza polska złotówka z wizerunkiem króla. Po środku z lewej napis SIGIS/AUG/REX/POLO (Zygmunt August Król Polski). Po prawej napis M.DUX/LIT 1545-1572 (Wielki Książe Litewski).

Rewers: Przedstawia symbolikę Unii Lubelskiej opatrzoną pieczęciami i napisem UNIO LVBLIN INITA (Unia Lubelska zawarta). Nad aktem umieszczono tarcze herbowe Polski i Litwy, zwieńczone renesansową koroną.

 

33

 

33a

 

Henryk Walezy 1573-1574

 

Awers: Wizerunek franka bitego w latach 1575-1594. W otoku monety napis HENRICVS III D G FRANC ET POL REX 1579 (Henryk III z Bożej łaski król Francji i Polski). Nad monetą rozeta wzorowana na rewersie franka. Pod nią wkomponowane litery R.P.M.D.I. (inicjały tytułu królewskiego), pod monetą lata wyboru na króla i ucieczki z Polski.

Rewers: Przedstawia portret konny króla Henryka. Pod koniem napis (REGNI POLONIAE CORONA SPRETA FRANCO GALLI CAM ACCEPIT (Wzgardził koroną Królestwa Polskiego by przyjąć koronę Francji). U góry w otoku perełkowym umieszczono herb Francji trzy lilie, oraz ukonorowaną literę "H". Po bokach znajdują się dwie korony i nazwy PARISII i CRACOVIA. Obok koron inicjały R-F (król Francji) i R-P (król Polski). Pod koroną francuską jest sztylet - symbol śmierci króla. Poniżej jest nazwa emitenta i nr serii.

 

34

 

34a

 

Stefan Batory 1576-1586

 

Awers: Wizerunek talara koronnego Botorego bitego w Olkuszu. Dookoła monety napis MAG.DUX.LITVA.RVS.PRVS.MAS. 1578-1586.

Rewers: Centralnie na cokole przedstawiona uskrzydlona Nike z gałązką palmową i tarczą z wizerunkiem orła polskiego. Po bokach cokoła trofea króla. Po lewej talar gdański z napisem DEFENDE NOS CHRISTE SALVATOR 1577 (Broń nas Chryste Zbawicielu). Z prawej tarcza nawiązująca do odzyskania Inflant z napisem LIVON POLOT Q RECEPT (Inflanty, Połock przywrócone). Górnym łukiem umieszczono napis STEPHANVS REX VICTOR (Stefan król zwycięzca). Na stopniach cokołu umieszczono nazwę emitenta i nr serii.

 

35a

 

35

 

Zygmunt III Waza 1587-1632

 

Awers: Wizerunek klipy talarowej Zygmunta III z 1614 r. Po bokach klipy w górnym rzędzie umieszczono ukoronowane tarcze herbowe Polski i Szwecji, u dołu herb Gotlandii i Litwy. Całość dopełniają daty panowania 1587 - 1632.

Rewers: Przedstawia kolumnę Zygmunta z Warszawy. Obok postaci króla umieszczono herby państw z którymi prowadzono wojny - Szwecji (trzy korony), Moskwy (orzeł dwugłowy), Turcji (półksiężyc). Nad szablą widnieje herb Polski. Obok kolumny z lewej Posejdon z trójzębem w ręku (władca mórz, symbol rozwoju gospodarki morskiej), z prawej postać Cerery z łopatą w ręku (bogini urodzaju, symbol rozwoju rolnictwa). Górnym łukiem biegnie napis OMNES FORTVNAE FLVCTVS CONSTANTIA FRANGIT (Wszystkie zmienności losu stałość przezwycięża). W głowicy kolumny nazwa emitenta i nr serii.

 

36

 

36a

 

Władysław IV 1633-1648

 

Awers: Wizerunek talara bitego w mennicy krakowskiej. Dookoła monety umieszczony jest łańcuch Orderu Złotego Runa z przewieszoną u dołu odznaką tego orderu. Nad łańcuchem umieszczono lata panowania 1633 - 1648.

Rewers: Przedstawia postać króla na koniu pokazany na tle łuku triumfalnego. Na zwieńczeniu łuku napis VLAD IIII R. P. ET BELLO ET PACE COLENDVS  SMOLENSC URBE LIBERATA PAX CVM MOSCOVIAE FACTA TURCAE PACEM FERENTES ET SVECI 1625 (Władysław IV w wojnie i w pokoju czcigodny. Oswobodził Smoleńsk, Zawarł pokój z Moskwą. Turcy ofiarowali pokój i Szwedzi). Pod napisem umieszczona jest pięciopolowa tarcza herbowa króla z herbami Polski, Szwecji, Litwy, i Gotlandii, w środku "mopek" Wazów, która potrzymywana jest przez dwa putta na tle ornamentyki górnego łuku. W dole podano nazwę emitenta i nr serii.

 

37

 

37a

 

Jan Kazimierz 1648-1668

 

Awers: Wizerunek talara koronnego wybitego w mennicy krakowskiej. Nad monetą umieszczono pięciopolową tarczę herbową króla z latami panowania 1648-1668. Pod monetą kropka, mająca symbolizować pomyślną obronę Jasnej Góry.

Rewers: Przedstawia bastion symbolizujący Rzeczpospolitą, oblanych falami "potopu". Wewnątrz namiot (dom ojczysty) z orłem polskim na szczycie, sygnowany monogramem JCR (Jan Kazimierz Król). Spod namiotu pełzają węże, symbol zdrady magnatów. Na obrzeżach medalu zobrazowane zagrożenia dla kraju. Od góry w prawo Prusacy (orzeł pruski z monogramem F.R. Wlielki Elektor Fryderyk Wilhelm), Moskwa (orzeł dwugłowy), Kozacy, Turcy, Rakoczi i Szwedzi (ukonorowane inicjały C.G. (Karol Gustaw). Z lewej strony bastionu jeździec (Czarnecki). U góry po lewej obraz Matki Boskiej Częstochowskiej nad którym umieszczono gwiazdę pomyślności. Wyżej w promieniach słońca umieszczono napis POST TENEBRAS LUX (po mrokach światłość). W dolną ścianę bastionu wkomponowano nazwę emitenta i nr serii.

 

38a

 

38

 

Michał Korybut Wiśniowiecki 1669-1673

 

Awers: Wizerunek próbnej złotówki koronnej z 1671 r. z mennicy bydgoskiej. W otoku monety napis MICHAEL D G REX POLONIARUM (Michał z Bożej Łaski Król Polaków-> a nie Polski jak dotychczas). Pod popiersiem króla herb Leliwa. Nad i pod monetą daty panowania 1669 - 1673.

Rewers: Przedstawia ukoronowaną pięciopolową tarczę herbową Wśniowieckich (Korybut), obok której są litery M. R. P. (Michał Król Polaków). Poniżej walka dwóch jeźdźców (Sobieski i Hussein), pomiędzy nimi namiot z półksiężycem. Pod kreską napis CHOCIM 1673. Nad szablą Sobieskiego symboliczny znak solarny. W dole podana nazwa emitenta i nr serii.

 

39

 

39a

 

Jan III Sobieski 1674-1696

 

Awers: Wizerunek szustaka koronnego Jana Sobieskiego z mennicy krakowskiej . Po bokach herby Polski i Litwy, u dołu herb Sobieskich (Janina), w górze ukoronowany monogram królewski I 3 R (Jan 3 Król) i lata panowania 1674 - 1696.

Rewers: Centralnie przedstawiono Króla Jana na koniu, wgórze orzeł polski z herbem Sobieskich na piersi. Nad orłem napis VENI VIDI BEUS VINCIT (Przybyłem zobaczyłem, Bóg zwyciężył). Po prawej panorama Wiednia opromieniona słońcem. W promieniach umieszczono cztery gwiazdy, symbolizujące armie (Polski, Austrii, Bawaii i Saksonii). Z lewej półksiężyc odchodzący w mrok chmur. Pod koniem napis VINDOBONA 1683 (Wiedeń). Poniżej powalona chorągiew Proroka i inne łupy Tureckie. Dolnym łukiem wpisany emitent i nr serii.

 

40a

 

40

 

August II Mocny 1697-1706 1709-1733

 

Awers: Wizerunek talara koronnego Augusta II bitego w mennicy lipskiej. W otoku monety skrócony tytuł AUGUSTUS II D. G. REX POLON. M. DUX LIT. Nad monetą polsko-litewska tarcza herbowa, u dołu herb Saksonii. Z lewej rok elekcji i abdykacji 1697-1706, z prawej rok powrotu na tron i śmierci 1709-1733. Dolnym łukiem nazwa emitenta i nr serii.

Rewers: W otoku napis 1697 AVGVSTVS  ELECTVS ET CORONATVS 1699 CAMIENIEC PODOL. VRBS LIBERATA 1706PAX ALTRANDSTADII AVGVSTVS ABDICAVIT 1709 POLONIA PACATAREX REDVX (1697 August wybrany i konorowany, 1699 uwolnił miasto Kamieniec Podolski, 1706 pokój altrandsztacki, August abdykuje, 1709 po uspokojeniu się w kraju, król wprowadzomy powtórnie na tron). W centrum na tle trójkąta (symbol panowania w trzech krajach) umieszczono rewers talara Orderu Orła Białego z 1713 r. ze stosownym napisem RESTAVRATOR ORDINIS AQVILAE POLONICAE (Wskrzeciciel Orderu Orła Białego). Po bokach trójkąta w obłokach z lewej, bogini Nike z wieńcem laurowym, z prawej Herkules, który wręcza koronę. U dołu tarcza herbowa polsko-litewsko-saska.

 

41a

 

41

 

Stanisław Leszczyński 1704-1710 1833-1736

 

Awers: Wizerunek popiersia króla Stanisława z medalu wybitego na pamiątkę wyboru Leszczyńskiego na króla z napisem w otoku D.G. STANISLAVS I REX POLONIAE (Z Bożej łaski Król Polski). Z lewej wraz z herbem Szwecji rok pierwszej elekcji 1704 i rok detronizacji 1710., z prawej rok ponownej elekcji 1733 i abdykacji 1736 z herbem Ludwika XV. Nad medalem lew kroczący w lewo z mieczem i tarczą z herbem Leszczyńskich - Wieniawą. Dookoła napis SIC ERAT IN FATIS (Los tak zrządził). Ponad tarczą kropka - znak solarny, symbol prawowierności i pobożności króla. U dołu tarcza ze statkiem na falach, przewożący koronę w którego biją pioruny - symbol opuszczenia przez króla oblężonego Gdańska.

Rewers: Przedstawia pięciopolową tarczę herbową Rzeczpospolitej z herbem króla Wieniawą pośrodku. Powyżej w koronie wkomponowana jest data elekcji 1704r. Dookoła korony umieszczono sześć ptaków (symbol "zdrowych" zasad polityki króla). Pod tarczą umieszczono herb Lotaryngii i Baru. Obok herbu daty panowania 1737-1766, oraz napis S. R. POL D. LOTH. BAR. (Stanisław Król Polski Książe Lotaryngii i Baru). Dookoła przy otoku napis 1704/5 STANISLAVS I EKECT ET CORONATUS PROTEG. CAROLO XII R. S. AD POLTAVAM A. 1709 VICTO. STAN. PATRIAM DESERIT. 1733 STAN. DENUO ELECTUS. INTERVEN . ENT RUTHENIS. STAN. POLONIAM RELINQVIT (Stanisław I 1704 wybrany 1705 koronowany. Po klęsce protektora Karola XII Króla Szwecji pod Połtawą 1709, Stanisław opuszcza ojczyznę, 1733 Stanisław ponownie wybrany, po interwencji Rosjan opuszcza Polskę.

 

42

 

42a

 

August III Sas 1733-1763

 

Awers: Wizerunek złotówki gdańskiej (30 groszy) bitej w końcowym okresie panowania Augusta. W otoku napis D. G. AUGUST III R. POL. M. D. L. R. P. D. S. EL. (Z Bożej łaski August III król Polski, Wielki książe Litewski, Ruski, Pruski, książe Saski i Elektor). Nad tarczą ukonorowany monogram A3R (Augustus 3 Rex). W tarczy pod monetą, lata panowania 1733-1763. Pod datami sygnatura autora medalu W.K. i krzyż.

Rewers: U góry ukoronowana tarcza herbowa Rzeczpospolitej z herbami Polski, Litwy i saskim herbem Wettinów pośrodku. Obok tarczy zbierają się czarne chmury z których biją pioruny, widmo "mrocznych" czasów czekających Polskę. Poniżej scena libacji szlachecko-dworskich, podpisana REX DE SAXONVM ORIGINE NVNC EST BIBENDVM (Za króla Sasa, jedz pij i popuszczaj pasa).

 

43

 

43a

 

Stanisław August Poniatowski 1764-1795

 

Awers: Wizerunek popiersia króla Stanisława z dukatów tego władcy. Otoczone napisem MONETA POLON/AD LEG. IMPER (złota moneta polska na stopę carską bita). Po bokach prostokąta w formie krzyża ukonorowany monogram S.A.R., w dole herb Poniatowskich - Ciołek. W kołach daty koronacji 1764 i abdykacji 1795.

Rewers: Centralnie umieszczona pięciopolowa tarcza herbowa Rzeczpospolitej z herbem Poniatowskich pośrodku i przywiązanym u dołu Orderem Orła Białego. Obok tarczy  na wstędze z napisem Rzeczpospolita stoją bogini pokoju Ejrene z gałązką palmową i bogini sprawiedliwości Temida z mieczem i wagą w rękach. Pod wstęgą z lewej postać z piórem i księgą ma symbolizować Hugo Kołłątaja, Z prawej postać Tadeusza Kościuszki. Z lewej, prawej i od dołu, w klinowych obwódkach, orły trzech zaborców Prus, Austrii i Rosji. Górnym łukiem napis 1764 ELEKCJA, 1768-72 KONFEDERACJA BARSKA, 1772 I ROZBIÓR POLSKI, 1773 KOMISJA EDEUKACJI NARODOWEJ- ROZWÓJ NAUKI KULTURY I SZTUKI, 1788-1792 SEJM WIELKI, 3V1791 KONSTYTUCJA, 1792 TARGOWICA, 1793 II ROZBIÓR, 1794 INSUREKCJA, 1795 III ROZBIÓR. W dole nazwa emitenta i nr serii.

 

44

 

44a